Цэвэлийн тольд таны тусламж хэрэгтэй

Хөдөөгөөр хэд хоног амарч байгаад ирсэн чинь Я.Цэвэл эрдэмтний зохиосон "Монгол хэлний товч тайлбар толь" номыг вэб хэлбэрт шилжүүлэх ажлыг Очко эхлүүлсэн байв. Энэ талаар Twitter дээр маш их яриа өрнөсөн болохоор анзаарахгүй байх ямар ч боломж байсангүй. Юуны өмнө энэхүү ажлыг санаачлан эхлүүлсэн Очкодоо талархаж буйгаа илэрхийлэх хэрэгтэй болов уу.

Би бээр нээлттэй эхийн програм хангамжийн орчуулга буюу нутагшуулалтыг хэрхэн илүү чанартай хийх талаар эргэцүүлж байхад бидэнд монгол үгийн тайлбар толь ашиглахад маш хялбар хэлбэрт байх ёстой юм байна гэж бодож байсан юм. Я.Цэвэл гуайн толийг хайж хайж олж авчихаад яах учраа олохгүй, бас ажилдаа түүртэж явж байтал энэ санаачлага гарч, олны дэмжлэгийг хүлээж буй нь үнэхээр талархууштай. Тэгээд энэхүү ажиллагааг хоёр гараа өргөн дэмжиж өөрийн чадах чинээгээр туслахыг оролдож байна. Хэн хийх нь чухал биш үр дүн нь л чухал юм.

Хэдийгээр энэ толины зохиогчийн эрхийн асуудал тодорхой биш байгаа ч энэ санаачлагын ач холбогдол, үр дүнг өндөрөөр үнэлж байгаа. Нэгдүгээр энэ нь бидний хувьд анхны томоохон хэмжээний нээлттэй агуулга бөгөөд олон зуун интернэт хэрэглэгчдийн нэгдэл гэдгээрээ маш онцлог. Нээлттэй агуулга учир хэн ч ямар ч зорилгоор ашиглаж болно, тиймээс бид орчин цагийн үг хэллэг, тайлбараар баяжуулан орчин цагийн монгол хэлний тайлбар толь бичгийн үндэс суурь болно гэдэгт бүрэн дүүрэн итгэлтэй. Бас мартагдсан хуучин үгсийг дахин сэргээх буюу эх монгол хэлээ танин мэдэхэд үнэтэй, орчин үеийн эх сурвалж болно. Мөн үг үсгийн алдаа шалгах програмын суурь болох гээд тоочоод байвал үнэхээр дуусахгүй биз.

Эхлээд удаагүй ч маш олон анхаарлыг татаж, олон хүний хөдөлмөрийн нэгдэл болж 12539 үгийн тайлбарыг (оруулах мөчид) вэб хэлбэрт унших, хайх боломжтой болсон байна. Та ч гэсэн өөрийн хувь нэмрийг оруулаарай. Дуслыг хураавал далай. Олны хүч оломгүй далай.

Twitter ба сонин сайхан

Энэ Twitter гээч нөхрийг ашиглаж эхэлснээс хойш блог бичих маань бүр цөөрөв. Тэгээд ч Twitter нь тэр бүр блог болгож бичих боломжгүй эсвэл шаардлагагүй зүйлсийг товчхон буюу 140 тэмдэгтэд багтаагаад бусадтай хуваалцах боломжийг олгож байгаа нь амьдралыг маш хөнгөвчилж байна. Гэхдээ бас заримдаа Twitter-т хэт томдох зүйл гарах тул тэрийгээ блог болгож байя.

Миний бие багагүй цагийг шинэ мэдээ мэдээлэл хайх, шинэ технологи судлахад зарцуулдаг бөгөөд эдгээрээсээ өөрийн Twitter-р дамжуулан бусад нөхөдтэйгээ хуваалцаж байна. Бас их олон хүнээс шинэ мэдээ мэдээлэл авч байна. Их ч амар юм. Сүүлд гэхэд даяаршлын нөлөөгөөр IBM зэрэг үндэстэн дамнасан компаниуд орлогын багагүй хувийг АНУ-с гадна зах зээлээс олдог болсон тул ажиллах хүчээ гадаадад байршуулах эсвэл гадаадаас ихээр авах болсон байна. Өөрөөр хэлбэл АНУ-с даажиж эхэлжээ. Ингэснээр АНУ-ын тэргүүлэх нөлөөг бууруулж, өрсөлдөх чадварыг бууруулж байна гэнэ. Бас өмнө нь царайлаг хүнээс эмэгтэй хүүхэд төрөх магадлал 26%-р илүү байдаг тул үе өнгөрөх тусам эмэгтэйчүүд маань илүү царайлаг болж байгааг эрдэмтэд тогтоосон байна лээ. Нээлттэй эх, програм хангамж, шинэ технологиудын талаар бас ганц нэг шал хэрэггүй зүйлсийн талаар мэдээлэл авахыг хүсвэл twitter дээр намайг дагаарай.

Зөв гарчиг

Албаны цахим шууданд байгаа зүйлсийг жаахан цэгцлэх зорилгоор нэлээн хэсэг харж, хэрэггүй зүйлсийг устгаж суухад нэг зүйл анзаарагдсан нь манайхан захидлынхаа гарчигийг их буруу өгдөг юм байна. Захидал дотор бичигдсэн зүйлийн талаар огт илэрхийлээгүй "hi", "sain uu", "oroin mend", "urilga",
"medeelel", "tuslamj heregtei baina" гэх мэт гарчиг ямар их харагдана вэ. Бас харж байхад тэдгээрийн ихэнхийг нь огт нээж хараагүй байх бөгөөд зарим нэг нь үнэхээр хэрэгтэй мэдээлэлтэй юм байна. Үүнтэй ижил зүйлс gmail хаяган дээр минь, тэр дундаа LiMNux бүлгэмийн захидал дээр их тохиолдоно.

Миний бодлоор гарчигаа зөв өгч чадахгүй байна гэдэг нь тухайн зүйлд ач холбогдол бага өгсөн байна гэж хардаг. Өөрөөр хэлбэл хариу авсан ч аваагүй ч ялгаагүй гэсэн үг. Хүмүүсээ захидлынхаа гарчигийг зөв өгч сурах хэрэгтэй юм байна шүү.

Ном

НОМЫН УТГА НЬ ТЭНГЭР МЭТ АУГАА, ДЭЛХИЙ МЭТ ӨРГӨН ДАЛАЙ МЭТ ГҮН НОМЫГ УНШИХ НЬ ТЭНГЭРТ НИСЭЖ, ДЭЛХИЙГ ТОЙРЧ ДАЛАЙД ХӨВӨХ МЭТ

/АУЗ Цэндийн Дамдинсүрэн/

Өөр нүдээр харахуй

Хүн зөвхөн өөрийн хүссэн зүйлийг л хардаг гэдэг. Үүний энгийн жишээ бол дэлгүүрт явж байгаад нэг гайгүй зүйл түрүүлээд харчихвал дараа дараагийн илүү зүйлсийг харахгүй болсон байх нь их. Мөн хүний бүх үйлдэл нь түүний эзэмшсэн боловсрол, үзсэн харсан зүйлстэй шууд холбоотой байдаг гэж боддог тул өөрийгөө үргэлж хөгжүүлэх, шинэ зүйлсээр нүд нээхийг эрмэлзэж явдаг. Гэвч хүн чинь хүн л юм болохоор алдаж эндэж, хүссэн бас хардаг зүйл нь зөв байх нь тун ховор юм. Сүүлийн үед миний бие нээлттэй эхийн програм хангамж болон түүний нутагшуулалтын талаар олонтаа бичиж блогийн минь уншигч авхай тантай өөрийн бодол санааг хуваалцаж, юу нь зөв, юу нь буруу болон хэрхэн зөв хийх талаар ярилцахыг хүссэн. Олон сэтгэгдэл авч, хамтын хүчээр илүү зөв хувилбарыг сонгож авахыг эрмэлзэж байна.

Өнгөрсөн багагүй хугацаанд Жагдаг анд маань миний бичсэн болон бичээгүй олон сэдвээр блогийн сэтгэгдлээр, мессенжерээр, мэйлээр гэх мэт олон замаар надтай өөрийн санал бодлыг хуваалцаж, надад арай өөр нүдээр харах боломжийг олгодог байсан бол анх удаа өөрийн блогоор дамжуулан санал бодлоо бичсэн байгааг эндээс уншина уу. Товч танилцуулахад тэрээр АНУ-д мэдээллийн технологийн чиглэлээр 10 орчим жил ажиллаж байгаа бөгөөд том хэмжээний олон улсын корпорацийн мэдээллийн технологи гэж юу байдаг болон хэрхэн ажилладаг талаар өргөн их туршлагатай нэгэн юм. Энэ далимд нь надад өөр өнцөгөөр, өөр нүдээр харах боломжийг олгож, үргэлж хурцалж өгч байдагт нь баярлалаа гэж хэлмээр байна.

Flickr vs. Picasa

Би бээр бүлгэмийн гишүүдээс болон интернэтийн түмэн олон найзуудаасаа зургийн хобби халдчих шиг боллоо. Юм л бол энэ тэндэхийн зураг дараад баймаар санагдах нь улам нэмэгдэх юм. Мэдээж ихэнх нь хувийн биш харин зүгээр л сонирхогчийн нүдээр авсан зураг тул интернэтэд байрлуулах, бусадтай хуваалцах талаар бодох болсноор Flickr(Yahoo) үү, PicasaWeb(Google) үү гэсэн хоёр сонголтын дунд таг гацаад сууж байна. Өөрөө багахан судалгаа хийж бас Twitter-ийн найзуудаасаа зөвлөгөө авлаа.

Бүүр өмнө нь Flickr дээр нэг хаяг нээгээд хэдэн зураг тавиад орхисон байдаг юм. Тухайн үед (одоо ч гэсэн) маш их хүн хэрэглээд байсан болохоор нь туршиж үзэхэд ашиглахад хялбар, давгүй санагдаж байсан. Бас тухайн үед Picasa гэж байхгүй байсан санагдаж байна. Flickr-ийн энгийн буюу үнэгүй хувилбар нь хэд хэдэн хязгаарлалттай юм байна. Эдгээрээс онцловол та ямар ч хэмжээний хязгааргүй тооны зурагтай байж болох ч сүүлийн 200-г нь л жижиг хэмжээтэйгээр үзэж болно. Мөн сард нэг бүр нь 10МБ-с хэтрэхгүй хэмжээтэй зургуудыг 100МБ хүртэл, 90 секунд эсвэл 150МБ-с хэтрэхгүй хэмжээтэй 2 видео бичлэг тавьж болох юм байна. Харин Pro ангилалд нь сард тавих зураг болон видеонд хязгаар байхгүй, зургийг том хэмжээтйгээр үзэх боломжтой гээд олон давуу талууд байгаа бөгөөд жилд 25 орчим ам доллар. F-Spot дээрээс Flickr руу зураг шууд дамжуулах нэмэлт боломж байгаа. Flickr-ийг Blogger-той холбох боломж байгаа ч Google хаягаа Flickr дээр хадгалуулах учир нэг л учир дутагдалтай.

Picasa-ийн хувьд олон төрлийн хязгаарлалт байхгүй, үнэгүй нь 1ГБ хүртэл мэдээлэл хадгалж болно. Харин үүнээс хэтрэх юм бол нэмэлт багтаамж худалдан авах боломжтой бөгөөд жилийн төлбөр нь 10ГБ-ыхн 20, 40ГБ-ыхн 75, 159ГБ-ыхн 250 ам.доллар байх юм. Надад таалагдсан зүйл нь гэвэл илүү дутуу хязгааралт гэлгүй зөвхөн ганц, бас Google-с гаргасан үйлчилгээ тул миний ашигладаг Gmail, Blogger, Google Docs, Google Maps гээд бусад үйлчилгээнүүдтэй үнэхээр давгүй тохирч ажиллах юм байна. Жишээ нь, би зургаа шууд блог дээрээ дуудаж гаргаж болно, газрын зураг дээр байрлуулж хүмүүст үзэхэд илүү хялбар болгож болох гээд олон юм байгаа. Picasa гээд авсаархан програм эсвэл F-Spot ашиглах боломжтой. Гэхдээ Flickr шиг алдартай, өргөн хүрээн ашиглагдахгүй байх шиг байна.

Миний хувьд Picasa нь миний хэрэгцээнд илүү нийцэж байна. Ашиглахад ч давгүй, бас хэрэгцээнээс шалтгаалаад төлбөр төлөх боломжтой. Төлбөрийн хувьд жилийн 20 гэж бодоход сард 2 хүрэхгүй доллар буюу нэг удаа хоол идэх мөнгө гэсэн үг. Google хийж байгаа тул илүү найдвартай гэдэгт нь итгэж болно. Бүртгүүлчихлээ, одоо хэрэглэж дадах, Picasa гээд програмыг нь суулгаж турших л үлдэж байна.

Аялалын тэмдэглэлээс

20 орчим цаг аялсны эцэст Сан Францискод ирэв. Хиам, жигнэсэн мах, борц гээд хориотой зүйлс авч явсан минь баригдаж бүгдийг хураалгаад бас 300$-р торгуулаад авлаа. Ингэж нэг хар дансанд бүртгэлтэй болсон ч визээ хураалгаж хил дээрээс буцаагүйдээ их баяртай байна гэж... Гэхдээ л нэг л гомдолтой байна.

Энэ улс хамгийн эрх чөлөөтэй юм шиг хэрнээ эрх чөлөөгүй, хүний эрхийг дээдэлдэг юм шиг хэрнээ зөрчдөг, бүгд тэгш юм шиг хэрнээ хамгийн ялгавартай нийгэм юм шиг надад санагддаг юм. Бас л онцгүй. Гэхдээ шинэ технологиуд энд л төрж, шилдэг мэргэжилтнүүд энд л цугласан болохоор бид бас дагахаас өөр аргагүй. Гэвч бүх зүйлд нь авч гээхийн ухаанаар хандахгүй бол эд бидэнд ярьдаг, үзүүлдэгээсээ их ондоо улс байна. Бодох л хэрэгтэй.

Ирээд хэдхэн цаг болоход бас их юм болж байна. Гуйлгачин нь хүрч ирээд хоолны мөнгө шалаад зогсчих юм. Бас нэг хүн гэр бүлийн талаар сан байгуулж байгаа гээд хөрөнгө оруулаач гэнэ, ёстой надад падлийгүй байхаа. Тэгээд байж байсан чинь аялалын талаар сониноо өөрийн твиттер хаяг дээр тавьсан нь илүү хялбар юм байна гэж бодоод мэдээлээд эхэлчихлээ. Сонирхсон хүн байвал Twitter-т бүртгүүлээд намайг дагаарай.

Зөвхөн нээлттэйг нь

Ам нээвэл уушиг нээ гэдэг. Өмнөх бичлэгээ үргэлжлүүлээд, бас бус хүмүүсийн асуудаг асуулт, ярьдаг зүйлд өөрийн тайлбар өгч, бодлоо хуваалцахаар мөн та бүхний сэтгэгдлийг сонсох нь зөв байх гэж бодож байна. Блог маань та бүхэнтэй харилцах, хамтрын ажиллах талбар юм шүү.

Windows чинь зах зээлийн дийлэнхийг эзэлсэн, манайхан ч гэсэн ашиглаад сурсан болохоор Windows-ийг орчуулах нь зөв гэж ярьж байхыг олонтаа сонсож байсан. Хэдийгээр Windows зах зээлийг эзэлсэн нь үнэн боловч бидний хувьд таатай нөхцөл гэх зүйл бараг байхгүй байна. Эх хэл дээрээ ашиглах боломж алга. Сайн дураараа орчуулга хийх боломж алга. Харин одоогоор хууль зүйн хувьд, ёс зүйн хувьд ч нээлттэй програмыг ашиглах нь бидэнд ашигтай бас илүү өргөн боломжийг бий болгож байна. Харин эдгээрийг Microsoft бий болгоод манай зах зээлд санал болговол татгалзах зүйл байхгүй. Бүр сонголт бий болоод, өрсөлдөөн бий болохоор бидний хийж буй зүйл ч гэсэн чанаржих ёстой. Миний хувьд харин ч таатай, алга ташин хүлээн авна.

Нээлттэй програм чинь мөнгө хэмнэнэ гэх юм Windows-ийг 10$ эсвэл үнэгүй авч болж байна шүү дээ. Үнэгүйгийн хувьд бид хууль ёсны дагуу авч байна уу гэдэг асуулт их сонин. Хямд байж болох нь бидэнд сонголт үүсгэж байгаа ч яг Windows маань юу билээ гэдгийг нухацтай бодвол хариулт нь сонин. Дээхнэ үед "Хүүхэд Бүрт Компьютер" төслийн буюу нөгөө "ногоон тооцоолуур" XO дээр Windows ашиглах талаар хэлэлцүүлэг өрнөж байхад тавигдсан нэгэн чухал асуултын утга нь "Windows маань дангаараа хэр хэрэгцээтэй зүйл вэ" гэж байсан юм. Та Windows дээр нэг ч нэмэлт програм суулгалгүй ашиглах гэж оролдож байсан уу? Юу хийж болж байна вэ? Миний хувьд бараг юу ч байхгүй байсан, баахан юм нэмж суулгаж байж л жаахан юм хийх боломжтой буюу ажлын багаж болдог. Тэгэхээр нэмэлтүүдийг нь бид яах вэ? Нөгөө талаасаа Windows маань ийм юм бол түүнийг орчуулах нь бараг ямар ч ач холбогдолгүй зүйл юм. Бид хэрэгцээтэй зүйл хийе гэвэл Kaspersky, Adobe гээд баахан газартай холбоо барьж, орчуулах зөвшөөрөл авах хэрэгтэй болох нь. Миний хувьд Үбүнтүг дангаар нь суулгахад бараг бүх хэрэгцээт програм маань дагаад ирдэг, ажил хийх боломжтой.

Мөн өмнөх бичлэгт үлдээсэн сэтгэгдлүүдэд багахан хариулт бас тайлбар өгвөл... Хэл соёл устахаас айх хэрэггүй биш харин хэвээр нь хадгалан авч үлдэхийг хичээх хэрэгтэй. Бид ерөнхийгөөс нарийн руу сэтгэдэг, энэ л бидний хэв шинж, онцлог юм. Бид Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг гэж ярьдаг байхад сүүлийн үед Улаанбаатар хот, Монгол Улс гэж бичих нь их болж. Бас "С.Дөлмандах нээлттэй эхийн програм хангамжийг орчуулах нь зөв гэж ээ" гэж бичихийн оронд "нээлттэй эхийн програм хангамжийг орчуулах нь зөв гэж ээ, С.Дөлмандах" гэж бичээд, өгүүлбэрийн бүтэц нь орос эсвэл англи хэлтэй их төстэй болоод ч байх шиг. Эд чинь бидний хэл соёл нэг л биш болоод байгааг илэрхийлэхгүй гэж үү? Гэхдээ хувьдаа бүх үгийг орчуулах гэж оролдох нь хийрхэл, харин галиглах, орчуулахын тэнцвэрийг олох л хэрэгтэй байх.

Төр бидний үйл ажиллагаанд дэмжлэг үзүүлэх, туслах талаас оролцох болохоос голлох үүрэгтэй оролцохгүй болохоор сүртэй айх зүйл байхгүй болов уу. Харин бид тэдэнтэй хэрхэн хамтран ажиллах, юуг өгч юуг авах вэ гэдэг талаараа илүү ярилцвал зүгээр байх. Хэл шинжээчдийг оролцуулах нь зөв. Бид эх хэлээ хэр сайн мэддэг ээ шалгахын тулд Цэвэлийн толийг нээж үзэхэд л хангалттай. Харин юуг нь авч, юуг нь авахгүй вэ гэдгийг бид л шийднэ шүү дээ.

Үгсийн сангийн хувьд өмнө хийсэн ажил байгаа нь бидэнд маш олон давуу талыг өгч байна. Бид юун дээр алдаж, юун дээр онов, дараа нь юун дээр анхаарах вэ гэх мэт суурийг маань тавьж өгсөн гэж болно. ОпенМН багийн хамт олонд талархал илэрхийлэх нь зүйтэй. Харин хүсэх зүйл гэвэл ямар хаягаар яаж хандах вэ, хэрхэн сайжруулж, өөрийн хувь нэмэрийг оруулж болох вэ гэдэг зүйлсийг илүү тодорхой бас нээлттэй болгож өгвөл таатай хүлээн авна гэдэгт эргэлзэхгүй байна. Нээлттэй зүйл илүү зөв, илүү хурдан хөгжих боломжтой гэж хувьдаа үздэг.

Дээр бичсэн зөвхөн миний л бодол. Санал нийлэхгүй зүйл эсвэл зүгээр л хэлэх зүйл байвал сэтгэгдэл болгон үлдээхийг хүсч байна.

Математикч байх албагүй

Нутагшуулалтын талаар ярихаар, блог дээрээ бичихээр зарим хүмүүс эсэргүйцэхдээ "англи хэл сурахад нь дөхөм" эсвэл "хөгжихөд нь хэрэгтэй" зэрэг шалтгаануудыг нэрлэдэг . Энэ үгийг саяханы нэг өдөр бас л сонсоодохов. Хэдийгээр англи хэл сурах нь тухайн хүнд хэрэгтэй, даяаршсан нийгэмд нэн чухал боловч "хүн бүр математикч байх албагүй" гэдэгтэй ижил хүн бүр англи хэлтэй байх албагүй. Угаасаа нийгмийн хуваарилалтын дагуу бүх хүн ухаантай, хэлтэй, мэдлэгтэй, менежер эсвэл дарга байх боломжгүй юм. Харин хүн, тэр дундаа орчин үеийн, мэдээллийн эрин зууны хүн байхын тулд мэдээллийн технологийг ашиглаж чаддаг, мэдээллийг олон сувгаар авдаг байх хэрэгтэй. Тиймээс тэр хэсэгт технологи, мэдээллийг хүргэхийн тулд, өөрийгөө хөгжүүлэх хүсэл эрэмэлзлийг нь өдөөхийн тулд бид нутагшуулалтыг заавал хийх ёстой гэж боддог.

Зарим нь технологи асар хурдтай хөгжиж байна, минут эсвэл секунд тутамд асар их хэмжээний мэдээлэл үүсч байна, харин энэ бүхнийг орчуулгаар дамжуулбал бид хурдыг нь гүйцэхгүй гэх. Технологи хөгжиж байгаа ч хүний хөгжил өөрөө их удаан явагдаж байна. Нөгөө талаасаа технологийн дэвшлийг заавал ашиглах шаардлага ч гарахгүй байна. Үнэндээ хэрэгцээ хангаж байвал хуучин шинэ байх нь сонин биш болов уу. Би гэхэд л утсаараа зураг авч үзээгүй гэхэд болно, зөвхөн ярьж бас мессеэж бичдэг. Мэдээллийн хувьд телевизийн олон сувгаар төрөл бүрийн нэвтрүүлэг, мэдээ мэдээлэл цацагдах боловч сонирхолтой, хэрэгтэй нь хэд билээ? Орой аль нэг телевизээр гарах мэдээ 30 минут үргэлжлэх боловч яг бидэнд хамаатай нь хэд билээ? Интернэт, вэб ч бас ялгаагүй. Хүн хэрэгцээт мэдээллээ яаж ийж байгаад олоод л авдаг. Миний хувьд зурагт бараг үздэггүй, радио бол бүр сонсохгүй байгаа. Сүүлийн үед "House" гээд кино үздэг болсон :).

Бүр нөгөө хэсэг нь "орчуулах хэрэггүй, англиар нь илүү ойлгомжтой" эсвэл "монголоор болохоор ойлгохгүй юм, зүгээр галгилчихвал ойлгомжтой" гэх мэт тайлбар хийнэ. Гэтэл америкчуудын дунд явуулсан нэг судалгаанаас бараг 80% нь "компьютерийн" гэх тодотголтой үг хэллэгүүдийг мэддэггүй, ойлгодоггүй болох нь тогтоогдсон байсныг уншаад гайхаж байснаа санаж байна. Төрөлх хэлтнүүд, бүр бүтээгсэн үндэстэн нь ингэж байхад бидэнд англиараа илүү ойлгомжтой байна гэдэг үнэхээр эргэлзээтэй. Үнэхээр ойлгодог хүмүүс байгааг үгүйсгэхгүй, гэхдээ нийт хүн амын, технологи ашиглах боломжтой хүмүүсийн хэдэн хувь байх бол? Миний бодлоор өчүүхэн хэсэг нь л... Үг сонголтын хувьд бид өөрсдөө хэлний мэргэжилтнүүд биш учир алдаж оносон зүйл байхыг үгүйсгэхгүй. Би ч бас хэдэн жилийн өмнө "галиглах" талыг баримтлах нь зөв гэж бодож байсан ч 3 настай жаахан охин дүү маань миний санамсаргүй хэлсэн гадаад үгийг үндэс, угтвар, дагавараар задлаад утгыг нь ойлгох гэж оролдоод, чадахгүй болохоороо надаас утгыг нь асуухад би үнэхээр гайхсан. Хэрэв бид өөрийн үгээ эсвэл гадаадыг үгийг өөриймшүүлж авч чадах юм бол тун ч ойлгомжтой байж чадах юм байна гэж үүнээс ойлгосон. Гэхдээ эх хэлээрээ гадаад хэлнээс дутуу ойлгож, түүнийгээ өөгшүүлнэ гэдэг бол "буруу зүйл" юм. Бид ингэтлээ төрөлх соёлоо алдан гадааджиж, үүнийгээ сармагжуулах, эх соёлоо сэргээх талаар хичээл зүтгэл гаргахгүй, харин өмөөрч байна гэдэг нь үнэхээр харамсалтай.

Ямартай ч нутагшуулалтыг зөв хийх нь технологийг хүртээмжтэй болгохоосоо гадна эх соёлоо хадгалан үлдэх бас нэгэн боломж гэж хувьдаа боддог. Ашиглагдахгүй удсан, мартагдсан үгсийг сэргээн гаргаж ирэх, үгийг шинэ утгаар баяжуулах, найруулгын зөв хэв маягийг өдөр тутмын хэрэглээ болгох гээд олон сайн тал бий. Энэ тал дээр дэмжихээ боловсролын сайд Ё.Отгонбаяр хэдхэн хоногийн өмнө уулзахад илэрхийлж, нэгэн даргадаа үүрэг болгосон. Харин энэхүү холбоог хэрхэн цааш нь үр ашигтайгаар хөгжүүлэх, хэл шинжээчдээс юуг нь авч юу өгөхөө сайтар хэлэлцэх л үлдэж байх шиг байна. Бид хэрхэн хамтран ажиллах хэрэгтэй гэж та бодож байна вэ? Хувилбар дэвшүүлээч...

Twitter

Миний бие өөрийгөө гайгүй технологижсон гэж боддог ч гэрийн угаалгын машинаас авахуулаад энгийн зүйлсийг ажиллуулахдаа тун тааруухан гэж байгаа. Бас технологийн хэрэглээг ихээхэн дэмжиж, вэб 2.0 гэж ярих атлаа өөрөө тийм ч идэвхитэй хэрэглэгч бол биш. Ашиглаад байдаггүй болохоос биш Flickr, Facebook, Hi5, MySpace, LinkedIn, Digg гээд гадаадын болон дотоодын BizNetwork зэрэг үйлчилгээнүүдэд данс үүсгээд, хальт туршиж үзээд орхисон байгаа. Харин blogger, delicious-ийг гайгүй ашиглаад байдаг юм. Харин сүүлийн үед үргэлж ашигладаг нэг зүйл нэмэгдсэн нь Twitter.

Аль дээр үед л хүмүүс гар утас, зөөврийн тооцоолуур гээд олон төрлийн төхөөрөмж ашиглан Twitter-т холбогдож нэг нэгэндээ мэдээлэл хүргэж, солилцож байгаа талаар уншиж байж билээ. Тухайн үед орж үзчихээд учрыг нь ойлгосонгүй юу ямар ч байсан нэх тоолгүй орхисон юм. Саяханаас миний үздэг ихэнх вэбүүд ашигладаг болохыг анзаарсан бас юм л бол мэдээн дээр гараад байхаар нь туршвал их таалагдсан гэж... Заримдаа энэ блог дээрээ тавихад багадаад байдаг энгийн л нэг "Чи юу хийж байна" гэдэг асуултанд хариулж болохуйц бага сага зүйлсээ тавиад байх боломжтой юм билээ. Ер нь хүмүүс хоорондоо мэдээлэл солилцох хамгийн хялбар технологи юм шиг санагдсан. Цаашид улам идэвхитэй ашиглана гэж бодож байгаа. Олон зүйлийг ч түүгээр дамжуулан авч байна. Миний хувьд Gwibber гээд програмыг Үбүнтү дээрээ ашиглаж байна.

Хараад байхад манайхан их технологижсон байх юм. Twitter дээр манайхаас хэдэн ч хүн байдаг юм бүү мэд, ямар ч байсан миний мэдэх бас дагадаг хэдийг нь дурдвал УИХ-ын гишүүн, Датакомын гэдгээр нь хүн бүр мэдэх Д.Энхбат, УИХ-ын гишүүн Тэмүүжин, манай шинэ ерөнхийлөгч Элбэгдорж гээд маш олон хүмүүс байна. Бүр Өргөө кино театраас шинэ мэдээ мэдээлэл хүргэх үүндээс өөрийн орон зайг ч үүсгээд авсан байх юм. Хэдийгээр одоогоор мэдээлэлгүй байгаа ч кино сонирхдог хүмүүс байвал дагахад илүүдэхгүй болов уу. Хэрэв та Twitter ашиглаж эхлээгүй бол яг одооноос ашиглаж эхлэхийг санал болгож байна. Бүгдээрээ холбогдоцгооё.

10 жилээр ухарсан мөчүүд

Ажил дээр иртэл Огоо цайндаа гарсан байв. Нэх юм бодсонгүй ширээнийхээ ард суугаад хэдэн юм шалгах гэтэл Моби дээр байрлах серверүүд рүү хандаж болохгүй, холболт асуудалтай болсон байх юм. За за гэж бодоод Огоо руу залгах гэтэл утасны сүлжээ байхгүй. Овоо том асуудал гарч дээ гэж бодонгоо хэрхэн түүнийг олох талаар хэсэг бодов. Ганц арга нь гарч ойр хавийн хоол идэж болох газруудыг нэгжих л байх юм. Удахгүй байх гэж бодсон чинь овоо их удах чинь. Их сонин мэдрэмж...

Ийм сонин мэдрэмжийг 10 жилийн өмнө л мэдэрч байсан санагдах юм. Тэр үед гар утас гэж байхгүй тул ихэнхдээ гэрийн эсвэл ажлын утсаар ажлаа төлөвлөөд, эсвэл гадуур хаана байж болох вэ гэж найзуудыгаа хайдаг байж билээ. Бас ирэн иртэл нь хүлээнэ, зөрчихвөл дараа нь бөөн юм болно... Утас халаасанд байсан ч цагнаас өөр үүрэггүй. Гадагшаа холбоогүй, гаднаас холбоогүй болохоор нэг талаараа ажил алдагдах вий гэж санаа зовох хэрнээ ажил ажил гэж яаруулах зүйлгүй болохоор цаанаа нэг л тайван. Гадуур ажилтай байсан тул тархи амарч бас элдвийг бодож амжив.

10 жилийн өмнөхтэй харьцуулбал миний амьдрал ямар хурдтай, ямар завгүй, ямар их ачаалалтай, бид хоорондоо ямар их хамааралтай болсныг тэрхэн мөчид олж мэдрэв. Өмнө нь чухал ажилгүй ч гэрийн утас ашиглаад холбогдоод, бүх юм болоод л байсан. Аав ээж маань, өвөө эмээ маань болгоод л байсан. Өмнө нь алс холоос хүмүүс хэдэн хоногоор нь захидал хүлээгээд, эсвэл залгах боломж хараад хэдэн цагаар нь хүлээгээд болдог л байсан. Харин өнөөдөр энэ бүхэн бараг мартагдаж. Өдөрт бид маш олон төрлийн технологи ашиглан маш олон хүмүүстэй харилцах хэрэгтэй болсон байх юм. Ингээд бодоход сүүлийн 10 жилд бидний амьдрал яасан их өөрчлөгдөж, ямар их технологжсон юм бэ. Бас технологиосоо ямар их хараат болсныг мэдрүүлсэн....

Наранд түлэгдэв

Өнгөрсөн бүтэнсайн өдөр лагер дээрээ очиж аав ээжийн сайн хүү болохоор шийдэн, ганц нэг газар шорооны ажилд хуруу нэмэрлэв. Хаанаас нь ч харсан "шар" би бээр жаахан борлох санаатай цээж нүцгэн жаал ажилласан маань нуруу, мөр маань наран түлэгдэх үндэс болов. Хорсч байна гэж жигтэйхэн, шөнө унтахад бас их хэцүү юм гээч. Энэ мэдрэмжийг мартсаныг бодвол их удсан бололтой, бас байгалиас хол явсныг минь илчлэх мэт. Ядаж байхад энэ Огоо алгаа үрээд, инээд алдаад бас болоогүй намайгаа алгадаж хорлох, кайф авахыг их хүсч буй бололтой.

Түлэгдэлт дээрээс нь нуруунд өвчин орж, гар маань сайн атгаж чадахгүй болсон байх юм. Хэсэг бодсон боловч хэзээ хамгийн сүүлд ингэж "хүчний" ажил хийснээ санахгүй байхыг бодвол бас л их удсан бололтой. Над мэтийн суунга ажил хийдэг хүмүүс ингэж ажил хийдэггүй юм гэхэд ядаж тогтмол дасгал, бэлтгэл хийж байхгүй энэ бие мах бодь нь "цул мах" болох шинжтэй шүү.

Үбүнтү 9.04 дискээ аваарай

Үбүнтү хэрэглэгч, сонирхогчдын анхааралд. Мэдээллийн Технологийн Үндэсний Паркийн 2-р давхарт Үбүнтү 9.04, Күбүтнү 9.04 хувилбаруудын дискүүдийг үнэ төлбөргүй тарааж байна. Хүссэн хүн бүхэн ирж авч болно.

Чанасан мах

7 хоногийн аялал маань дуусч өнөө өглөө гэртээ ирлээ. Олон шинэ найз нөхөдтэй болж ихийг сурсан үнэхээр сайхан UDS байлаа. Ер нь хурал, ярилцах сэдэв, хүмүүс, буудал, хоол гээд бүх зүйл сайхан, гоё байсан боловч яагаад ч юм сүүлийн хэд хоног чанасан мах, бууз, цуйван бас сүүтэй цайгаа баахан санав. Уг нь бол махтай хоол унд идээд байж ингэж байгаа нь их сонин санагдаад болдоггүй. Ямар ч байсан гэртээ ирээд хоол идсэн чинь үнэхээр гоё байна шүү. Гэр ээ гэж...

Нутагшуулах ажиллагаа

Хэрхэн нутагшуулах ажлыг зөв зохион байгуулах вэ, хэрхэн чанарыг байж болох хамгийн өндөр байлгах вэ гээд нутаглуулалттай холбоотой маш олон асуултанд хувьдаа асуулт эрж, шийдэл хайсаар багагүй хугацаа өнгөрлөө. Энэ бүгдэд хүний хүчин зүйл байхаас гадна технологийн хүчин зүйлс багагүй байсан. Ингээд өөрийн бодож олсон загварчлалыг та бүхэнд танилцуулж байна. Загвар маань орчуулгын явц болон чанарыг цаг алдалгүй хянах, алдааг илрүүлэхэд чиглэсэн бөгөөд энэ нь алдаа гарсан тохиолдолд хурдан илрүүлэх, засах эцэст нь чанартай орчуулгатай болох боломжийг нээж өгнө гэж үзэж байна.

АЛХАМ 1. Хүн нэгэнт орчуулгад оролцох эсэхээ шийдсэн тул орчуулагчаар эсвэл уншигчаар ажиллах эсэхээ сонгох болно. Аль аль нь бидний хувьд маш чухал. Алийг нь ч сонгосон бай АЛХАМ 2-руу шилжинэ.

АЛХАМ 2. Дараа нь мэдээж энд бүртгүүлж багт нэгдэх ба энэ хаяг руу орж нутагшуулалтын баг болон ажиллагааны зарчимтай илүү дэлгэрэнгүй танилцна. Жишээ нь орчуулагч ч бай уншигч ч бай хамгийн сүүлийн орчуулгуудыг авах тохиргоог зааврын дагуу хийх хэрэгтэй бөгөөд орчуулга хийх сонирхолтой нь багажуудын сонголт болон багаж хэрхэн ашиглах талаар гарын авлагатай танилцана. Зөвхөн орчуулагч л АЛХАМ 3-руу орох бөгөөд уншигч нь АЛХАМ 5-руу очих хэрэгтэй.

АЛХАМ 3. Орчуулагч нь ямар програмын орчуулга дээр ажиллахаа сонгох бөгөөд тусгай системд (одоогоор тодорхойгүй байгаа) түүнийгээ бүртгүүлснээр орчуулга хийж эхлэх боломжтой болох юм. Ингээд орчуулагч нь өөрийн сонгосон багажын тусламжтайгаар орчуулга хийх бөгөөд хийсэн эсэх болон хэр хэмжээгээр хийснээс үл хамааран хагассайн өдрийн 16:00 гэхэд өөрийн орчуулгыг нэгдсэн системд нэгтэх үүрэг хүлээнэ. Мөн үүний зэрэгцээ өөрийн ажилласан орчуулга болон явцын талаар багахан мэдээлэл багийн ахлагчид өгнө.

АЛХАМ 4. Нутагшуулалтын багийн ахлагч нь хянагчдын хамтаар ерөнхий чанарын шалгалтыг хийх бөгөөд нэгдсэн орчуулгыг түгээх ажилд бэлтгэнэ. Ням гарагийн өглөө гэхэд нэгдсэн орчуулга нь орчуулагч, уншигчдад хүрэхэд бэлэн болгосон байна. Мөн хийгдсэн орчуулгын талаар товч тайланг бэлтгэн бүх гишүүдэд хүргэнэ.

АЛХАМ 5. Орчуулагчид болон уншигчид нь долоо хоногийн нэгдсэн орчуулгыг татаж авч системдээ суулгах бөгөөд орчуулгыг шууд ашиглах, турших боломжийг олгох юм. Долоо хоногийн тайлан дээр үндэслэн чанарын шалгалтыг илүү нарийвчилсан байдлаар хийх боломжтой болно.

АЛХАМ 6. 3 эсвэл 4 долоо хоног тутамд хаа нэг газар нэгдсэн уулзалт зохион байгуулах бөгөөд үүн дээрээ явж буй ажиллагааны загвар, орчуулгын чанар зэрэг нутагшуулалттай холбоотой асуудлаар хэлэлцэнэ. Мөн орчуулгад хэрхэн оролцох, багажуудаа хэрхэн ашиглах талаар багахан хэмжээний сургалт зохион байгуулж болно.

За энэ мэтээр бүх зүйл 7 хоногийн давтамжтай үргэлжлэх юм. Одоогоор энэ бүгдэд ашиглагдах програм, багажууд бүр тодорхой болоогүй учир тойм төдий ийм загвар явуулж болж байна. Миний санал болгож буй хувилбар, ажиллагаа төгс биш гэдгийг хувьдаа хүлээн зөвшөөрч байна. Гэхдээ бид ямар нэг байдлаар хийж эхлэх, алдаа нь хаанаа байна вэ гэдгийг олж илрүүлэх хэрэгтэй байна. Нөгөө талаасаа эхлэхдээ ч зарим нэг гарч болох алдаанаас сэргийлж болох тул таны саналыг сонсмоор байна.