2006-12-25

UBP 12-р сарын талаар ...

Энэ сарын UBP маань уламжлалт өдрөөсөө ондоо өдөр бас ондоо газар болж өнгөрсөн. Баянаа болон бусад хүмүүсийн санал тавьсанаар долоо хоногоор хойшлуулав, харин Их Монгол уушин газар үнийн шинэ журам мөрдөж байсан тул өөр газар орохоос өөр аргагүй болж бид хэдийн утсыг мэддэг, холбоо барьж чаддаг хэдхэн хүн цугларлаа. Ерөнхийдөө их цомхон боловч идэвхитэй хүмүүс цугларч мэтгэлзсэнээр ихэнх хүмүүс цагаа мартан нэг мэдэхэд шөнө дунд болсон байв. Их олон зүйлсийг хаман авч хэлэлцсэнийг энд товч сийрүүлье.

Хойшлуулах болсон шалтгаан нь Үнэнбат бид 2 байсан бөгөөд бусад маань хол газрын болоод аян замын сониноос дуулах гэсэн биз. Бид хоёр линукс администраторын сургалтанд суухаар хоёр долоо хоногийн хугацаатайгаар Филиппин улсыг зорьсон билээ. Уг сургалт нь уламжлал болон зохион байгуулагддаг бөгөөд гол зорилго нь аль нэг линукс нийлүүлэгчээс үл хамаарах линуксын мэдлэг, чадварыг шалган батламжлах LPI сертификатын сургалтыг явуулах сургагч багш бэлдэх юм. Ингээд бид хоёр НҮБ-ийн дэмжлэгтэйгээр хоёр долоо хоногийн турш сургалтанд хамрагдаж, холбогдох шалгалтыг өгсөн боловч одоогийн байдлаар хариу ирээгүй байна. Мөн бид ийм төрлийн сургалт чухал болохыг мэдэрч линуксын сургалтын төв, цаашлаад уг шалгалтанд бэлдэх төв нээхээр зорин ажиллаж байгаа билээ. Дэмжээрэй.

Мэдээллийн технологийнхны гэсэн тодотголтой нэгэн шинэ жил бидний ярианы гадуур үлдэж чадаагүй юм. Урд өдөр нь болсон басхүү хэдэн хүн маань оролцсон байсан тул төрсөн сэтгэгдэл бас бусад зүйлсийн талаар ярилцлаа. Ер нь сонсоод байхнээ энэ шинэ жилийн талаар шүүмж маш их байна. МТ гэж байж шилдэг програм хангамж, шийдэл, үйл явдал, ололт гэх мэт бүтээлч ажлуудыг шалгаруулахын оронд бидэнтэй бидэнгүй хөгжиж байдаг чухал бус зүйлсийг шалгаруулсан нь олон хүний бухимдлыг төрүүлж байна. Зарим хүмүүс зүгээр наймаачдыг шагнасан, нүдээ олоогүй олон шагнал болон бас хар цагаан хэрээний талаар хэлэлцэж байна лээ. Миний хувьд Буянцогтоо ахыг дэмжиж байсан боловч санал авах системийн хувьд гажигтай байсны улмаас санал өгч чадсангүй.

Бидний урт удаан хугацаанд хэлэлцэж буй нэр томъёо, түүний орчуулгын асуудлууд. Гөө мөн ч олон удаа ярьж байна даа, өөр зуураа хэлэлцээд байдаг яг жинхэнэ хэл шинжлэлийн хүмүүс нь тоодоггүй ээ. Тэднийхээ анхаарлыг хэрхэн татах талаар надад нэг санаа бий. Ер нь олонхийн саналаар орчуулах, монгол үг байх нь зөв гэх боловч үгийн сонголт, оноолт дээр санал зөрөлдөөн гарч байгааг нэг тийш болгох цаг болсон, гэхдээ хүчээр биш эвээр, нэгдлээр.

Ер нь уламжлал ёсоор бас сэдвээсээ хадуурч өөр сэдвийг хамран ярих нь олонтаа. Энэ удаад анагаахын салбараас хоёр оролцогч байсан болоод ч тэр үү анагаахын талаар мэдлэгээ басгүй зузаатгаад авсан шүү. Вирусын үүсгэгчтэй өвчин бүрэн эдгэрнэ гэж байдаггүй гэнэ харин нян бол устана. ДОХ энэ тэр гээд олон ч юм ярьсан доо.

Эдгээр зүйлсийн талаар тусгайлан блог бичих бодол бий тул дээр цухасхан дурдаад өнгөрлөө. Ирэх онд UBP маань нэг ой хүрч том болох гэж байна, санаж сэдэж буй ажлууд ч цөөнгүй. Бүгдээрээ нэгдэцгээе, бүтээцгээе.

2006-12-21

Шинэ Blogger гарчээ

Ирэх замдаа Бээжинд хэд хонохдоо цахим ертөнцөөс золтой л тасарчихсангүй. Интернэт байхгүй, шинэ соргог мэдээ байхгүй. Оройдоо компьютераа асааж хэдэн юм уншиж, тэмдэглэж бас нэг гарын авлага бичиж эхэлснийгээ явуулах янзтай боловч залхуу хүрнэ гэж жигтэйхэн. Гэхдээ л бага багаар явуулаад байх шинжтэй.

Гэртээ ирсэн талаараа блог бичих гээж Blogger Beta руу ортол өмнө харж байснаас арай өөр зүйл гарч ирсэнд их гайхав. Та шинэ буюу Google данс ашиглах уу эсвэл хуучнаа ашиглах уу гэнэ. Өмнө нь Бетагаар нь орохоор зөвхөн шинэ нь харин бета биш дээр хуучин данс ашигладаг байсан юм. Ихэд гайхаад вэб хаягийг харвал http://www.blogger.com гэнэ. Цаашлаад үзвэл туршилтын шатандаа явж байсан шинэ Blogger маань тогтвортой хувилбарт шилжиж, хүн бүхэн ашиглах боломжтой болжээ. За тэгээр шинээр орж байгаа боломжуудын талаар өмнө нь олон хүн бичиж байсан болохоор энд илүүц зүйл яриад юу гэхэв.

Хэрэв та хуучин данстай бол http://help.blogger.com/bin/answer.py?answer=42660&topic=9083 хаягаас хэрхэн шинэ рүү шилжих талаар үзээрэй. Хэн ч байсан шинэ хувилбарын талаар Шинэ онцлогууд хаягаас үзээрэй.

Би гэртээ ирчлээ ...

12-р сарын 4-ний өдөр гэрээсээ, эх орноосоо хүний газар эрдэм сурахаар гарсан билээ. 16 хоногийн дараа гэртээ ирлээ. Гэрээ, хуучин амьдралаа санасан гэж жигтэйхэн. Сингэнэсэн сэрүүн агаар, үл ялиг бээрхүүлэх хүйтэн агаар гээд бүх юм гоё, сайхан. Би Монголдоо хайртай, өвөлд нь ч гэсэн хайртай. Хэхэ. Хэдхэн хоног явчаад их юм болж байнаа, бүр удаан явбал яах юм болоо.

Эцэст нь хүний газарт чамгүй юм үзлээ, бодлоо. Энд, бидэнд хийх юм зөндөө байна гэдгийг л илүү ихээр мэдэрлээ. Цаашид блогоороо та бүхэнтэй хуваалцах болно. Аан нээрээ өнөөдөр чинь 19 цагаас Их Монголд Unix Beer Party-тай, очиж сайхан чалчиж өгнөө. Хүмүүсээ ирээрэй :).

2006-12-15

PHP-д итгэж нь болох уу?

Сая уншиж байхнээ PHP-н аюулгүй байдлын багийн гишүүн төслийг орхиж байгаагаа мэдэгдээд, басхүү шалтгаануудаа дурджээ. Мэдэгдээд 6 сар болж байгаа цох хүртэл байх юм гэнэ цаана чинь, бас аюулгүй цох илрэхлээр зарлахгүй харин засчихаад зарладаг тул ихэнх хөгжүүлэгчид нь цох засахдаа их хойрго ханддаг бололтой. Өчигдөр бас уншиж байсан чинь PHP-н лицензийн зарим заалт Нээлттэй Эхийн Тодорхойлолтод нийцдэггүй, ер нь нээлттэй эхийн програм хангамж мөн үү гэсэн байсан. Угаас би PHP-д сүжигтэй биш, бас дээрээс нь ийм мэдээлэл цацагдаад ер нь их бүрхэг байна шүү. Гэтэл өнөөдөр чинь хүн бүр шахуу PHP сураад бүр сонирхогчдын нэгдэл хүртэл байгуулагдсан шүү дээ. PHP-д итгэж болох юу болов уу даа? Java, Python, Ruby гээд олон сонголт байна, арай илүү дэвшилттэйг нь сонгоцгоох уу даа бүгдээрээ.

Stefan Esser-н гарсан талаар мэдээ http://www.heise-security.co.uk/news/82500.

Bye bye blobs ...

blob гэдэг нь үйлдлийн системийн цөмд орших хаалттай, хоёртын код гэсэн үг. Зарим нээлттэй эхийн үйлдлийн системийн хөгжүүлэгчид blob-г цөмд оруулахыг зөвшөөрч байсан боловч уг хаалттай кодыг нийлүүлэгчээс өөр хэн ч удирдаж чадахгүй тул үйлдлийн системийн тогтворгүй болгож байсан удаа цөөнгүй. Гэвч OpenBSD ганцаараа blob гэгч зүйлээс ангид байж ирсэн, тэр чигээрээ үлдэх байх. Харин саяхан линукс хөгжүүлэгчид 2008 оны 1-р сараас эхлэн blob-г огт зөвшөөрөхгүй байхаар шийд гаргаад анхааруулах мэдээг цөмд хийж өгчээ. Blob нь GPL болон тэдний зохиогчийн эрхийг зөрчиж байна, бас тогтворгүй байдал үүсгэж байгаа болохоор ингэж шийдсэн байх нь. Өмнө OpenBSD blob-н эсрэг тэмцдэг байсан боловч нийт зах зээлд эзлэх жин бага тул төдийлөн амжилтанд хүрч байгаагүй, харин энэ алхам юунд хүргэх бол? Харж л байя.

Эхийг http://groups.google.com/group/fa.linux.kernel/msg/49660a7178833ef1 хаягаас үзнэ үү.

Удахгүй очлоо доо

Энд 4-ний өдөр ирсэн нэг л мэдсэн чинь буцах өдөр маань их ойртчихсон, "харих уу" гээд хаалгыг минь тогшиж байх юм. Энд ч халуун байна шүү, Монголдоо очиж жаал даарах юмсан. Хэсэг байж байгаад бас хүйтнээс залхана даа. Гол зорилго маань линукс администраторын сургалтанд суух, дараа нь LPIC1 шалгалт өгөх байсан бол саяхан шалгалтаа өгчихлөө, харин одоо хариуг нь хүлээх л үлдлээ дээ. Ер нь дажгүй өгсөн гэж бодож байгаа ч, давахгүй бол онигоонд орно гэж бодохоор сэтгэл нэг л хэцүү.

Маргааш өглөө маш эрт босоод эндээс 5 цагийн зайтай нэг газар очиж далайд сэлнэ. За тэгээд бараг нэг судалгааны багтай явна очоод нөгөө шумбадаг төхөөрөмж энэ тэрд сууж үзэх юм шиг байна лээ, бас өөрөө ч шумбах гэж оролдоно доо. Бага байхад л бассейнд явж хальт сэлж сурсан, эрийн цээнд хүрснээс хойш ч бараг сэлээгүй шиг байна шүү. За тэгээд эрэг хавиар нь гүйж, жаахан наран шарах гээд үзнэ дээ. Энд их гоё юмаа, таалагдаж байга халуунаас бусад нь, гэвч гэр бүл минь, найз охин маань намайг хүлээж байгаа, тэдэн рүүгээ очихоор яарч байна.

Нөгөөдөр өглөө эндээс гараад, Бээжингээр орж бас хэд хоночоод удахгүй Монголдоо очно доо. Тэгээд бас болоогүй маргааш нь Unix Beer Party-тай. Дуртай сэдвээрээ ярилцаад л, шинэ хүмүүстэй танилцаад л UBP маань ч сайхан шүү. Юникс, линукс сонирходог, Баянааг мэддэг хүмүүстээ түүнийг сайхан гаргаж өгье гээд уриалчихъя. Аягүй бол өнөөх чинь Бээжинд интернэт хайгаад, олоод ахиад блог бичнэ шүү.

2006-12-14

Төгрөг зарсан түүхүүд

Он гарсаар би чинь Малайз, Испани бас Филиппин гээд 3 улсаар яваад үзчихэж. Энэ болгондоо монгол төгрөгөөрөө басгүй наймаа хийчихсэн байх юм. Сүүлд бодоход их сонин санагдаад байгаа юм.

- Анх Малайзад явж байгаад зочид буудалдаа юуны ч билээ мөнгө төлөх хэрэг гартал надад байсан ренгит (тэдний мөнгө) хүрсэнгүй ээ. Зөвхөн 100 долларын дэвсгэртүүд байсан тул тэрүүгээрээ худалдаа хийх гэтэл бүгдийг нь солино тэгээд тэндээс чинь авна гэх юм. Буцах тулчихсан байсан тул тэдний мөнгө надад хэрэг болох нь юу л бол. Яах учраа олохгүй зогсож байтал хамт хуралд суусан хэдэн Япончууд явж байна, тэгээд юу болсон талаар асуудахад явдал учрыг өчлөө. Гэтэл тэд харин тэд миний дэлгээд тавьчихсан байсан төгрөгүүдийг маань худалдаж авах санал тавьж өөрийн өртгөөс өндөр үнээр авч нар гаргаж билээ. Мэдээж зарахдаа бас сурталчилгаа, таниулах ажил хийнэ л дээ. Хэхэ.

- Испанид улны хэлбэртэй зайрмаг идэхээр далайн эрэг дээрх мухлаг руу очлоо. 2 евро тул нөгөө хэдэн зоосыг нь олох гэж хэтэвчээ ухаж байхад өлөн нүдтэй худалдагч нь өөр мөнгөн тэмдэгт байгааг харчихсан бололтой сонирхоё гэж байна. Түүнд 20тын дэвсгэртээ үзүүлж, босоо монгол үсгийнхээ талаар болон бусад зүйлсийн талаар таниулж жаахан ярьж зогслоо. Тэгтэл нөгөөх маань үнийг нь сонирхоод худалдаж авъя гэж байна, харин би 2хон евро центээр яах ч юм билээ шууд л зайрмагаар тулчихъя гэсэн санал тавьлаа. Манай хүн эргэлзээд л, тээнэглэзээд л зогсоод байх юм, бас л миний явах цаг тулчихсан яаруу явж байсан тул зайрмагны үнийг төлөөд явах гэтэл өнөөх маань наймааг тохирч 20 төгрөгөөр 2 еврогийн зайрмаг надад худалдав. Их өндөр нугалж өгсөн байгааз?

- Линукс системийн администраторын сургалтанд Филиппинд ирээд, нисэх буудлаас зочид буудал руу иртэл таксинд төлөх мөнгө цох дутав. Дутсан ч юу байхав өнөөх нь бүхэл мөнгө задлахгүй, харин бидний задгай мөнгө хүрэхгүй. 50 песо буюу 1 ам. доллар л дутсан. Яаж ч ухаад байдаггүй, шөнө болсон байсан болохоор мөнгө задлах хүн олддоггүй ээ. Өмнөхийн адил төгрөгөөр наймаа хийх гэж үзлээ. Гэвч цоо шинэ 100тын дэвсгэрт байдаг гэтэл нөгөө жолоож маань яг үнийг нь тааруулж солилцоо хийнэ гэх юм. Тэгэхлээр нь наадах чинь 1 доллар гарантай болно, ингээд болъё тэгэх үү гэтэл ухайн тас зөвшөөрч төгрөгийг маань аваад одов.

Ингэж хилийн дээс давах бүртээ төгрөгөөс наймаа хийчихсэн байдаг. Ингэж улсын мөнгөн тэмдэгтийг гадаадад гаргаж зарах нь зөв болов уу? Сонин санагдаад байдаг юм шүү энэ асуудал. Эсвэл шалихгүй мөнгө болохоор зүгээр ч юм уу?

2006-12-13

Нээлттэй эх гэдэг чинь ...

Хувьдаа Нээлттэй Эхийн Тодорхойлолтыг эх хэл дээрээ орчуулаад олонд хүргэвэл хүмүүс нээлттэй эхийн програм хангамж гэж юу болох талаар ойлголттой болж, тодорхой хэмжээнд дэмжээд басхүү хамтарч ажиллана гэж итгэж байсан боловч бас тийм биш бололтой. Орчуулга эхлэхээс өмнө хэн нэгэн орчуулсан байх вий гэж хайлт хийсэн боловч дутуудуулжээ, гэхдээ бас тийм орчуулга байдаг гэдгийг таг мартчихсан байгаа юм даа(сүүлд хараад санасан хэхэ). Гол асуудал нь нээлттэй эх гэдэг нь зөвхөн програм хангамж болоод эх кодоос гадна оюуны өмч, патент, зохиогчийн эрх, лиценз гэж юу болох талаарх бага сага ойлголтыг шаарддаг. Өчигдөр Огоогоос өөрийн орчуулсан нээлттэй эхийн тодорхойлолтыг уншсан эсэхийг асуухад дажгүй санагдсан боловч зарим нэг зүйлсийн талаар мэдэхгүй болохоор хэсэг зүйлсийг төдийлөн ойлгоогүй болохоо хэллээ. Иймийн учир дээрх зүйлсийн талаар өөрийн уншиж мэдсэн зүйлсээсээ хуваалцахаар шийдлээ.

Оюуны өмчийг хараар тайлбарлах юм бол булчингаараа бус оюун ухаанаараа бий болгосон өмчийг эсвэл санааг хэлж байгаа юм. Үүнийг ШБОС буюу шинэ бүтээл, оновчтой санаа ч гэж хүмүүс хэлдэг, таны оюун санаанд бүтсэн бүх зүйл л таны оюуны өмч билээ. Утаагүй зуух, шаталт сайн нүүрс хийх санаа гээд юу ч байж болно. Ингээд бас болчихгүй та өөрийн оюуны бүтээлийг хамгаалахын тулд тодорхой байгууллагад очиж бүртгүүлж гэрчилгээ гардах ёстой. Монголын хувьд бол Оюуны Өмчийн Хороонд. Таныг санаагаа аваачмагц тань шууд гэрчилгээ гаргаад өгөхгүй тэд ШБОС гэж юу вэ гэдэг зүйлийн тодорхойлолтод нийцсэн, өмнө бүртгэгдсэн ижил төрлийн өмч байгаа эсэхийг шалгаж байж болно. За ингээд та шинэ, оновчтой санаагаа бүртгүүлж гэрчилгээ авснаар патент гэгч зүйлийн эзэмшигч болж байгаа юм. Өөрөөр хэлбэл патент гэж зүйлийг бодит биш хийсвэр санаанд олгодог бөгөөд та өөрийн энэхүү өмчөө хэрхэн үнэлэх тань таны өөрийн дур гээд Иргэний Хуульд заачихсан байгаа. 1000000 доллар гээд дээшээ хараад хэвтчихсэн ч болно, тэгээд таны нэхсэн мөнгийг роялти буюу оюуны өмч ашигласны төлбөр гэж нэрлээд байх шиг байгаа юм. Харин альваа санааг гарт баригдаж нүдэнд үзэгдэх бүтээл болгосон тохиолдолд тухайн бүтээл дээрээ зохиогчийн эрх авна. АНУ-ын жишгээр (миний ойлгосон) альваа бүтээл гармагцаа ямар нэг бүртгэл шаардлагагүйгээр зохиогчийн эрх нь хамгаалагддаг, харин Монгол Улсын хувьд би судалж үзээгүй байна. Жишээ нь, дээр хэлсэн зуухны төрөл, нүүрсний жор, ном, дууны үг, дууны шүлэг, програм хангамж гэх мэт яг тэр бас ийм гээд заачих зүйл. Гэвч зохиогчийн эрхээр хамгаалагдсан бүтээлийг танигдахгүйгээр өөрчилж чадвал өөрийн тань бүтээл болно :). Энд тодорхой хэмжээ хязгаар байдаг шиг байгаам. Гэхдээ хэн нэгэн танд мөнгө төлж өмч эсвэл бүтээл урлуулж байгаа тохиолдолд мөнгө төлсөн хүний өмч болох нь олонтаа. Мэдээж хэн нэгэн бүтээл хийгээд, түүнийгээ хамгаалчихаад өөртөө хадгалаад байхгүй бусдад ашиглуулах ёстой. Санааны хувьд дээр хэлсэн харин бүтээлийн хувьд зохиогчийн эрх эзэмжигч нь лицензээр дамжуулан худалдан авагчид тодорхой хэмжээнд эрх болоод үүрэг хүлээлгэж болно. Лиценз нь танд эрх олгож ч болно таны эрхийг хааж ч болно. Өөрөөр хэлбэл та энэ програм хангамжийг ингэж болно харин тэгж болохгүй гэсэн заалтууд. Дээрх оюуны өмчлөл болон зохиогчийн эрх нь тодорхой хугацаанд хамгаалагдах боловч хугацаа дуусмагц нийтийн эзэмшлийн болдог.

Нээлттэй эхийн гэх тодотголтой програм хангамж нь нээлттэй эхийн тодорхойлолтын шаардлагуудыг хангасан зохиогчийн эрх эзэмшигчээс хэрэглэгчид эрхийг дамжуулж буй лицензээр тодорхойлогддог. Жишээлбэл, эх код нээлттэй байх ёстой, өөрчлөлт хийх боломжтой байх ёстой, хэнд ч өгч болдог байх ёстой, хэн нэгний гадуурхах ёсгүй гээд л. Нээлттэй эхийн тодорхойлолтоос болоод ч тэр үү нээлттэй эхийн лиценз нь таны эрхийг хязгаарлахаасаа илүү таны юу хийх боломжтойг зааж өгсөн байдаг. Ер нь хуулийнд л хоригоогүй л бол юу ч хийж болдог шүү дээ :D. Одоогийн байдлаар 50 гаран ийм лиценз байна гэж байгаа боловч түгээмэл ашиглагддаг нь гарт багтана. Дээрх зүйлсийг Монгол Улсын хуулинд хэрхэн заасан талаар судалж байгаад илүү тодорхой, албан ёсны нийтлэл бичнээ тэгж байгаа(хэзээ нь тодорхойгүй). Одоо харин та Нээлттэй Эхийн Тодорхойлолтыг уншаад үзээрэй. Танд хэр ойлгомжтой байна?

Галтүнэгний кино

Энэ огт өмнө нь бичдэг байсан блогуудтай адилгүй. Өнөөдөр жаахан тэнэж яваад нэг ийм юм оллоо. Хөөрхөн бас таалагдсан.



Ямартай ч Firefox ашиглаж байгаарай. Бусад өөр видеонуудыг http://www.firefox.com/tv сайтаас үзэж болох юм байна лээ.

2006-12-12

too lazy to fail

Энэ үгийг утгачлаад орчуулбал "алдаа хийхээргүй хэт залхуу" гэсэн үг гарах болов уу. Хэн нэгэн сайн ч муу ч ямар нэг зүйл хийж байвал заавал шүүмжлэлд өртөж, муугаар хэлүүлж байх юм. Тэр хүнийг юм хийж бүтээснийх нь төлөө ингэж шийтгэх хэрэг байгаа юм уу? Өөрсдөө сүрхий зүйл хийж гавиагүй байж бүтээсэн нэгнийгээ ингэх ямар хэрэг байна? Хийж гавьсан байсан ч гэсэн. Хүн бүр адилхан байх албагүй. Хэрэв тэр хүний урам хугарч цаашид хийх бүтээх сонирхолгүй болвол яах вэ? Эцэст нь хэн хохирох вэ? Үнэхээр шүүмжлэх зүйл байгаа бол нөхөрсөгөөр шүүмжилье. Гэхдээ бас шүүмжилснийхээ хэрээр урмын үг хайрлаж, нэг нэгийгээ дэмжиж сурцгаая хүмүүсээ. Уриалж байна.

Please, spread the word about ...

Хүн болж ухаан орсон цагаас хойш азийн хоёр, европын нэг улсаар орж янз бүрийн хүмүүстэй уулзаж ярилцлаа. Дээрх хүмүүстэй уулзаж ярьж байх үед Монгол Улсын маань талаар мэдлэг үнэхээр нимгэн болох нь анзаарагдсан. Хамгийн хачирхалтай нь ихэнх нь Хятадын гэж боддог. Үгүй ш дээ.

Хамгийн түгээмэл асуугддаг асуултуудыг тооцвол:
- Чи хятад уу?
- Монгол гэж улс байдаг юм уу?
- Монгол Хятадын хэсэг үү?
- Та нар хятадаар ярьж, бичдэг үү?
- Та нар машин унаж, байшинд амьдардаг уу? (монголын талаар мэддэг нь)

Хачирхалтай нь эдгээр асуултыг асууж байгаа хүмүүсийн зарим нь "би монгол хүнтэй уулзаж байсан" эсвэл "би монгол найзтай, тэр гэдэг" гэж ярих нь яана. Гадуур явж байгаа хүмүүсээ Монгол Улсынхаа талаар үнэн мэдээллийг түгээж байгаачээ гэж хүсье. Зарим талаар энэ Хятадын бодлого ч явж байж магад гэж хардах юм. Учир нь хэзээ нэгэн цагт Монгол Хятадын эрхшээлд орвол гадаад улсууд гайхахгүй, болдог юм болсон, эсвэл байсан юм хэвээрээ үлдсэн мэт сэтгэгдэл төрөх бишүү. Харин мэдээллийг хүргэснээрээ дээрх асуудлаас тодорхой хэмжээнд сэргийлж чадах юм шиг санагдах юм. Дээрээс нь Хятадын гэсэн тодотголтой "өвөр монголчууд" болон бусад монгол туургатан улсуудаа нэгтгэж "Нэгдсэн Монгол Улсыг" байгуулах хэрэгтэй мэт. За хадуурч байна. Миний гуйх зүйл бол ....

"Цахим Монгол"-ын талаар ...

Блогчин, сэтгүүлч Галаарид Элбэгдоржийг өмөөрч, Энхболдод талархахын учир блогтоо тэднийг гадаадад явж юм үзээд бас хоосонгүй ирсэн талаар бичсэн байсан. Гэхдээ зөвхөн үүний талаар биш бас их сонирхолтой. Харин энэхүү блог нь Зоригтын "загатнасан газар маажиж" Цахим монгол хөтөлбөрийн талаар өөрийн бодлыг хэлсэн байна, ер нь шүүмж. Тэрээр бас миний "загатнасан газар маажив". Харин би тэнд ажилладаг цөөнгүй хүн танидаг, санал бодлоо хуваалцдаг басхүү монголд байдал ямар байгааг тодорхой хэмжээнд мэдэхийн хувьд "Цахим Монгол" талаар бичье. Өмөөрч байгаа юм биш, шүүмж ч бас байгаа гэхдээ ...

"Цахим Монгол" хөтөлбөрийн хэсэг "Бүх нийтийг компьютержүүлэх" хөтөлбөрийн хүрээн чадал муутай зарим хүмүүсийн тодорхойлсноор чанар муутай компьютерүүдийг маш хямд үнээр монголын ард түмэнд нийлүүлж эхэлсэн. Доод үнэ нь 250$. Мэдээж ийм үнээр өндөр үзүүлэлттэй супер компьютер авахгүй нь лав. Гэвч энэ алхамаараа хүмүүсийг компьютертай танилцуулж, түүний ач холбогдлыг ойлгуулах гэсэн байх. Өнөөдөр дийлэнх хүмүүс компьютер гэж байдгийг мэддэг боловч яг ач холбогдлыг ойлгохгүй болохоор худалдан авдаггүй. Боломжийн үнээр заръя, өөрсдөө туршиг, ач холбогдлыг нь ойлгог. Ойлгох нэг бий ойлгохгүй нэг бас боловч эхнийх нь давамгай байна байх. За мэдээж олон компьютер хэрэглэгчтэй болсон тохиолдолд програм хангамжийн гэх зах зээл арай өснө, басхүү хүчтэй, хурдтай компьютерүүдийн хэрэгцээ ч нэмэгдэх байх. Хажуугаар нь компьютер зардаг компаниуд хөлжөөд авах нь мэдээж. Овойж оцойхгүй ч хоосонгүй. Тоог чанарт хувиргаж эхэлж байгаа нь энэ. Энэхүү эхний алхам тодорхой хэмжээнд амжилттай хэрэгжсэн гэж хувьдаа дүгнэж байгаа.

"Бүх нийтийг компьютержүүлэх 2" буюу "Өрх бүрт интернэт" хөтөлбөр. Зорилго нь өрх бүрх боломжийн үнэтэй интернэтийн холболтыг хүргэх. Бас л өмнөхийн адил хурд удаан, чанар муу гээд шүүмжлэлүүд байж л байна. Гэхдээ ач холбогдол нь өмнөхтэй яг адил буюу интернэт гэдэг юмны ач холбогдлыг л ойлгуулах. Миний хувьд интернэт чухал гэдгийг мэддэг авч үнэнээс нь болоод гэртээ өнөөг хүртэл холболтгүй. Ийм цөөхөн интернэт хэрэглэгчидтэй болохоор гарч байгаа зардлаа хуваагаад ерөнхий үнэ өндөр гарна. Харин механик аргаар хэрэглэгчдийг олшруулах замаар интернэтийн үнийг бууруулж байна, үнэхээр хэрэгтэй бол хурдан чанартайг сонгож болох шүү дээ. Зарим нэг шалтгаанаас болж явц удааширсан тал бий ч эхнээсээ хэрэглэгчдэд хүрээд эхэлчихэж ээ. Сонирхуулахад "Улсын мэргэжлийн хяналтын газар" гээд маш том байгууллага интернэт байтугай дотоод сүлжээгүй байвал яах юм бэ. Бас тэдгээрийнхээ ач холбогдлыг ч мэдэхгүй.

Энэ замаар компьютер болоод интернэт хэрэглэгчдийн тоог нэмж бидний ажиллах, хооллох зах зээлийг тэлж өгч байна. Агуулгын шаардлага бас агуулга үүсгэх асуудал ч нэмэгдэх нь дамжиггүй. Жижиг тогоон дотор багахан хоолны төлөө алалцах биш арай том тогоонд чадвал том, чадахгүй бол жижиг хоолны төлөө. Гэвч энэ бүхнээр ажил дуусахгүй. Бүх төрийн байгууллагуудын вэб хуудсуудыг загварынх нь хамт нэгтгэж нэг серверт оруулав, үүнийхээ адилар бүх цахим шууданг. Энэ замаараа вэб урладаг болоод хост хийдэг хүмүүс, байгууллагуудын бизнесийг төр нь авчих юм. Хачин юм шүү. Дээр нь сүүлийн үед бүх ажлыг дээрээс нь доош хүчиндэж явуулдаг болж. Ямар зорилгоор ямархуу програмтай байх шаардлагатай талаар журам гаргалгүй шууд "энийг ашигла". Бас л чөлөөт сонголтыг боож, биднийхээ ажлыг булаагаад байна уу даа гэсэн бодол төрнө. Гэхдээ бидний үзүүлэх үйлчилгээнээс хэд дахин чанар муутай, удаан, хүнд сурталтайгаар. Эндээс хэдхэн хүн том хоол иднэ, уг нь бүгдээрээ адилхан өлсөхгүй байвал болох бишүү. Хамгийн шүүмжлэлтэй ханддаг ганц асуудал бол "ийм бодлогын бичиг гарлаа, ийм ажил хийгдлээ" гэж мэдээлэх. Үүнийхээ оронд "ийм бодлого хийж байна, ийм ажил хийх гэж байна" харин дараа нь "хийчлээ" гэж явах ёстой. Нээлттэй ажиллагаа нь заримдаа ямар ч үр дүнгүйгээр ажлыг удаашруулах тал байдаг боловч өнөөдрийн нийгэмд энэ заавал байх ёстой.

Шүүмжлээд байвал дуусах ч үгүй, бидний нас ч хүрэхгүй. Түүнийхээ оронд хамтран ажиллах ямар боломж байгааг судалж аль болох хамтран ажиллах хэрэгтэй. Тэнд хэдэн хүн ямар их ажил амжуулахын төлөө ажилладаг гэж бодож байна, арай л аймар. Зөвхөн нэг сэдэв биш олон сэдвүүд авна судална, хийнэ бас хувийн амьдралаараа амьдарна. Шинэ салбар, шинэ байгууллага, залуу хүмүүс ажилладаг болохоор шинэлэг зүйлст сонгог ханддаг юм шиг санагддаг. Харин тэдний эсрэг зогсохын оронд хамтран ажиллаад "гэрэлт ирээдүйн" төлөө хамтдаа алхавал ч ... Гэхдээ бүү шүүмжил гэсэнгүй, шүүмжлэх хэрэгтэй, цочроо өгөх хэрэгтэй.

Блогийн багц 2006-12-12

Анх долоо хоног бүр уншсан сонирхолтой блогуудаа багцалж нийтэлж байя гэсэн боловч тухайн үед мэддэггүй байсан уу, олон блогчин байгаагүй юм нэг л болж өгдөггүй байсан. Харин өнөөдөр бүх юм өөр болжээ, өдөр тутам ч багцлаад тодорхой юм хүргээд байх боломжтой болчихож, гэвч тийм зав үнэхээр алга. Сүүлийн үед юу хийгээд байгаа нь мэдэгдэхгүй завгүй л байх юм, байж байгаад нэг бөөндөж блогууд уншина бас бичнэ. Бас бүр тийм биш юмаа, хааяа бас цаг заваа зохицуулаад байх юм. Цагаа зохицуулахдаа л бас алдаад байх шиг. За ингээд багцаа хүргэе гэхдээ шинэ хуучин гэлгүйгээр, цаашид зөвхөн шинүүдийг уламжлал болгох гээд үзнээ.

- Энэ оны Хамгийн Шилдэг 10н блогчин гэсэн блогтоо Ганбаатар шилдэг 10 блогчинг шарлгаруулах уриалга гаргажээ. Бас жижиг дүрэмтэй байх юм. Энэ хаягаас ороод шалгаруулах журам болон бусад хүмүүийн саналыг үзэж болно.

- Үгийн эрэлд бэдрэхийн жаргал зовлон. Галаарид өмнө нь орчуулга хийж эхлэх гэж буй залуучуудад үг хэрхэн сонгох талаар сонирхолтой боловч миний хувьд санал бүрэн нийлэхгүй байгаа. Энэ талаар миний саналыг Орчуулгын талаар миний бодол блогоос уншаарай.

- Баянмөнх Яагаад эмэгтэй хvн компьютерээс илvv гэж? блогт эмэгтэй хүн болон компьютерийн давуу болон сул талуудыг харьцуулжээ. Бас үнэний ортой зүйл байна лээ шүү :D. Гэхдээ яаж ч бодсон эмэгтэй хүн намайг хайрлана, харин би хариу хайрлана.

- Дөлгөөн бухимдал... блогтоо өөрийн бухидал болон залуу хүний хувьд өөртөө шүүмжлэлтэй хандсан зүйлсээ бичжээ. Шүүмжийг нь уншаад үзээрэй.

- Баярсайхан Цахим монгол оо? гэсэн блогтоо МХХТГ-ын хийсэн, хийж буй ажлуудын талаар бичжээ. Голчлон шүүмж бичсэн байна. Өмнөх блогтоо хэлж байсан, шүүмжлэхээс гадна хамтарч ажиллах шаардлага байна.

Энэ удаад ингээд төгсгөе. Ер нь блог уншсан бүртээ тэмдэглэл хийгээд явахгүй бол сүүлд нь агуулгыг санаад хэний блогоос, ямар нэртэй байсныг нь санахгүй юм байна :).

2006-12-11

Орчуулгын талаар миний бодол

Мэдээллийн технологи бидний амьдралд өргөн нэвтэрч байгаатай холбогдоод ч тэр үү сүүлийн үед бидний хэсэг хүмүүс орчуулгын талаар их өгүүлэх болж. Ялангуяа бидний хувьд шинэ гэж хэлж болох мэдээллийн технологийн талаар. Би ч энэ хүмүүсийн тоонд бас орж байгаа болохоор энэ талаар бодож явдаг зүйлсээ хуваалцах гэсэн юм.

Миний бодлоор орчуулга хийхдээ аль болох монгол үгээ авах хэрэгтэй, хэрэв тэр үг нь байхгүй бол ямар нэг зүйлтэй зүйрлүүлэн тухайн үгний утгыг баяжуулах. Үг олдохгүй гэж санаа зовох хэрэггүй тайлбар толиноос харах эсвэл хэл шинжээчээс асуух замаар ихэнх тохиолдолд олдоно, гэхдээ үнэхээр олдохгүй бол үг шинээр үүсгэх эсвэл зээлдэж авах хэрэгтэй. За тэгээд зүйрлэхдээ хүн бүхэнд ойлгомжтой байлгах гээд нэг үгийг хэт олон бас хоорондоо авцалдаагүй салаа утгатай болгох нь утгагүй, тиймээс түгээмэл хэрэглэдэггүй боловч утгыг гаргаж байгаа үгийг ашиглах нь зөв. Энэ талаар Ленин багш маань "Үйлдвэрийн сонин сая сая хөдөлмөрийн хүмүүст хялбар ойлгомжтой байх ёстой. Гэхдээ хялбарчлах нэрээр хэт дур мэдэн аашилж болохгүй. Боловсрол муутай уншигчийн хэмжээгээр бус, харин хэлбэрэлтгүйгээр маг алгуурхан тун болгоомжтойгоор тэдний хөгжил, боловсролын хэмжээг өөд татах хэрэгтэй" гэж хэлсэн болохыг ХэлЗасаг сайтаас олж үзлээ, хуучин нийгмийн агуулгатай болохоос санаа бол маш зөв. Мөн Оксфорд дээрх үгний анхдагч утга нь шинээр гарсан үгтэй авцлдахгүй байх тохиолдолд олон байна. Жишээлбэл програмчлалын хэл дээр бичсэн кодыг машинд ойлгомжтой хоёртын хэлбэрт шилжүүлэх үйлдэл нь бичиг баримтыг эмхэтгээд, хэнд ч ойлгомжтой хэлбэртэй төстэй санагдаад compile буюу эмхэтгэх гээд авчихаж. Мэргэжлийн хүн нь ийм утга байдгийг нь мэдээд бас хэнд ч хүртээмжтэй тайлбар толь байхад болох бишүү. Бас компьютер байна, compute гэдэг нь тооцоолоод хариу гаргахыг хэлдэг байж гэтэл computer нь тэр ажлыг үйлддэг зүйл буюу тооцоологч эсвэл тооцоолуур. Гэтэл яагаад бид эмхлэх гээд явахын оронд компайл, компилятордох эсвэл хөрвүүлэх гэж авах ёстой гэж? Энэ мэт жишээнүүд олон байдаг. Гэлээ ч огт холбогдолгүй үг авч байгаа биш мэдэхгүй хүн яг утгыг нь мэдэхгүй ч төсөөлөл бол бууна. Гэхдээ үүгээрээ бүх үгийг монголчлох эсвэл зүйрлэх ёстой гэсэнгүй харин энэ арга нь бидэнд эх хэлээ хадгалж үлдэх, үгсийг илүү эргэлтэнд оруулах мөн хэнд ч ойлгомжтой байх хамгийн дөт, зөв зам мэт санагдаж буй учир хэллээ.

Гэхдээ энэ үг сонголт, орчуулгын асуудал мэдээллийн технологийн бидэнд ямар хамаатай юм бэ, бидний ихэнх нь мэддэг болохоор бидэнд англиар ашиглах нь хялбар байна ш дээ гэж та бодож байна уу? Үгүй шүү, харин ч бүр илүү хамаатай гэхдээ таныг хэл шинжээч бол гээгүй. Яагаад хамаа? Өнөөдөр мэдээллийн технологи гээч зүйл бидний амьдралд угаасаа эргэлт буцалтгүй орчихож тэгээд ч мэдээллийг шороон түмэн хүнд хамгийн хурдан хүргэх хэрэгсэл нь болчохсон болохоор бидэнд хамаагүй зүйл биш тэгээд ч бид чинь бас эх хэлээ мэдэх ёстой юм байнаа биз дээ. Ялангуяа та эх хэл дээрээ агуулга үүсгэж, орчуулга хийж эсвэл шинэ програм бичиж байгаа бол. Тэгээд ч та анх сурч байхдаа гадаад үгийг буулгаж ойлгох гэж, гадаад хэлнээс сурах гэж хэрхэн зүдэрч байснаа сана даа. Дээрээс нь "бид" гэдэг хүмүүс энэ нийгмийн хэдэн хувийг бүрдүүлж байна. Хүний юм бол хэзээд л хүнийх байдаг. Гэхдээ та орчуулж байна гээд хөрвүүлж байвал юу ч хөврүүлж байсан хамаагүй хөрвүүлэх, тохируулж л байвал юу ч тохируулж байсан тохиргоо, засах бас өөрчилөх үйлдлүүд нь юунаас үл хамааран засах эсвэл өөрчлөх, хэрэглэдэг зүйл байвал хэрэгсэл гэж муйхарлаж болохгүй. Эдгээр үгсийн утга нь хэдэн арван салаа болж орчуулснаасаа бүр эс юм болно. Харин үүнийхээ оронд найруулан өөрчилж байвал найруулах, алдааг нь засамжлан өөрчилж байвал залруулах, хөдөлмөрлөхөд хэрэглэж байвал багаж, хүн алахад хэрэглэж байвал зэвсэг, хөгжим тоглоход хэрэглэж байвал зэмсэг гээд авчихвал ч час хийгээд явчихна биз. Жишээ нь цонхны Edit гээд цэсийг Найруулга гээд авчихвал зохимжтой санагдах юм. Учир нь тэнд чинь сонгоод хайчлаад эсвэл хуулаад өөр газар аваачих өөрөөр хэлбэл найруулан өөрчлөхтөй холбоотой зүйлс байдаг байхаа? Компьютерийн програм хангамжийг орчуулах тал дээр бас санал зөрөлдөөнтэй асуудлууд байна. Жишээ нь Монгол Улсын хоёрдогч хэл англи хэл байна эсвэл бүх нийтээрээ англи хэл мэдэх ёстой болохоор тэр дэмий. За боль доо, зөвхөн компьютер ашиглаад англи хэл сурчих уу, эсвэл компьютер ашиглахын тулд англи хэл мэддэг байх шаардлагатай юм уу? Үгүй дээ, тийм шаардлага байхгүй. Манай өвөө гэж 80 шахсан өвгөн байгаа гэхдээ зүгээр суугаад байхгүй бичиг цаастай ноцолдож компьютераа бас ашиглах гэнэ. Яахав хэлж өгсөн гэдэг зүйлийг бичээд авчихсан тэрийгээ харанхуйгаар хийнэ. Энэ мэтчилэн амьдралд нь гадаад хэл шаардлагагүй олон хүмүүс байгаа байсаар ч байх болно гэхдээ тэдгээр хүмүүсийг мэдээлэл авах эсвэл бусадтай харилцах хэрэгслээр нь дамжуулан дарамталж байхын оронд чаддаг зүйлийг нь хийлгэх хэрэгтэй. Жишээ нь, шүлэг бичдэг хүн шүлгээ компьютерт оруулахын тулд англи хэл сурах хэрэггүй үүнийхээ орон олон сайхан шүлэг бичвэл дээр.

Баахан шүүмж асуудал бичлээ, ер нь тэгээд гарах гарц байна уу? Мэдээж, ганц биш маш олон байгаа. Хамгийн гол нь хүн бүр нийгэмдээ идэвхитэй оролцож түүндээ цаг зав гаргаж, бага атугай зүйлийг хийх нь чухал. Үүнээс гадна нэгэн үзүүрт сэтгэлээр хэн ч хэнтэй ч хамтран ажиллах ёстой юм. Ирчихсэн байгаа мэдээллийн технологи биднийг ижил тэгш хамтран ажиллах боломж олгоод байгааг хаа сайгүй л ярьцгаах болсон, үүнийгээ ашиглая л даа. Жишээ нь OpenMN баг нээлттэй эхийн програм хангамжийг орчуулж байхад миний мэдэхийн нэг ч хэл шинжээч байгаагүй, тиймдээ ч буруу замаар будаа тээсэн зүйлс байгаа. Тэр үед хамтраад ажилласан бол өнөөдөр байдал арай өөр байх байсан. Өнөөдөр ч бас бидэнд хамтран ажиллах зүйлс мундахгүй л байна. Бидэнд та бүхний зөвлөмж хэрэгтэй байна. Бас миний санаж явдаг нэг зүйл бол монгол хэлний цахим тайлбар толь бичиг бүтээх гэхдээ хэн ч ашиглаж болох. Өнөөдөр хэд хэдэн толь бичиг гарлаа, ахиад бас гарах гэж байх шиг байна гэвч тэдгээр нь 100$ хавьцаа үнэтэй байх юм. Цөөхөн хэдэн хүнд л хүрнэ. Мэдээж оюуны хөдөлмөрөө үнэлэх нь зөв боловч тэдгээр хүмүүс эндгээрийг мөнгө олох гэж хийж байна уу мэдлэг түгээх гэж хийж байна уу? Хэрэв мөнгө олох гэж ингэсэн бол болж байна. Харин мэдлэг түгээх гэж хийсэн бол өөр хэрэг. Мэдсэн юм түмэнд түгж байж мэдлэг болдог гэж үг байдаг үнэхээр түгээх гэж байгаа бол хямд үнээр зарах эсвэл үнэ төлбөргүй вэб хувилбар үүсгэх арга байж болж байна. Жишээ нь оросын ABBYY компани вэбийн толио үнэ төлбөргүй ашиглуулж, харин компьютер дээр суулгадгийг нь зардаг. Орос сургуульд сурсан болоод ч тэр үү мэдэхгүй монгол үг тааралдана тэгээд л Цэвэлдэнэ, гэвч нөгөө Цэвэл нь тийм ч сайн толь биш байх юм. Өөр бас та блог бичих эсвэл бусад замаар өөрийн үзэл бодлыг, мэдлэгийг хуваалцаж болно харин уншсан хүн авах гээхийн ухаанаар хандах болно. Цаагуураа та хэдэн хүн сайнаар нөлөөлж буйгаа мэдэхгүй л байгаа.

Цааш нь бичээд байвал их л юм байна, гэвч одоогоор ингээд төгсгөе дөө. Сүүлийн үед нээлттэй эхийн програм хангамжийг монгол хэл рүү орчуулах ажлыг эрчимтэй явуулах талаар бодол толгойноос салахаа байлаа. Өвөө маань компьютераа ашиглаж чадахгүй их муншинаж байгаатай бас холбоотой болов уу.

Open XML стандартаар батлагдлаа

Саяхан Microsoft-нхон Windows болон Office програмуудынхаа шинэ цувралыг сүр дуулиантайгаар олонд зарлаж басхүү араасаа хэл ам таталсаар байгаа. Microsoft Office 2007-д орсон шинэлэг зүйл нь XML-г бүрэн дэмжиж цаашид бүх файлуудаа Open XML гэх Microsoft-н форматаар хадгалах болсон. Өнгөрөгч пүрэв гарагт Open XML нь албан ёсоор ECMA-н стандарт болсныг зарласан бөгөөд энэ нь Open XML формат хэрхэн мэдээллийг хадгалдаг болоод түүнийг уншдаг, бичдэг програм хангамжуудыг нээлттэйгээр бүтээх боломжийг олгож байгаа юм. Цаашлаад ISO стандарт болох юм байна. Өөрөөр хэлбэл стандарт нь хэнд ч нээлттэй байх ёстой байдаг. Удахгүй Open XML уншиж, бичдэг нээлттэй эхийн програм хангамжуудыг харна гэж итгэж байна. Гэтэл цаана нь бас аюул байна. Юу вэ гэвэл Microsoft Office 2007 нь мэдээллээ хадгалахдаа Open XML форматаар хадгалаад зогсохгүй бас хамгаалалт хийж байна гэнэ. Энэ нь Microsoft Office-с бусад програм бараг нээж доторхыг нь харуулж чадахгүй бололтой.

Энэ Microsoft ер нь яах гээд байна? Нээлттэй сайхан өрсөлдөж чадахгүй л юм байх даа? Эндээс харахад Microsoft нээлттэй эхийн програм хангамжуудыг өрсөлдөх чадваргүй гэдэгч бас байж болох чадамжуудыг үнэлж байх шиг.

2006-12-08

"Нээлттэй Эхийн Тодорхойлолт" хяналт

Нээлттэй эхийн програм хангамж гэж юу вэ, ямар шаардлагуудыг хангах ёстой вэ гээд Нээлттэй Эхийн Тодорхойлолт заачихсан байдаг. Эдгээр заалтуудыг хангасан тохиолдолд нээлттэй эх гэж үзнэ. Өмнөх блог дээрээ би үүнийг тодорхой хэмжээнд орчуулсан болохоо мэдэгдэж та бүхнийг хянаж өгөхийг хүссэн билээ. Тэр блогд маань сэтгэгдэл ирснээс гадна Галаарид ах орчуулгын сэдэвтэй холбоотой нэгэн блог бичсэнээс санаа авлаа. Уг блогт хэд хэдэн удаа хянасан уншилт хий гэсэн байна, өмнө нь бас уншиж байсан ч энэ удаад хэд дахин илүү нухацтай уншаад бас багагүй засвар хийлээ. Миний хувьд өмнөхөөсөө илүү ойлгомжтой болсон мэт санагдаад байх юм, гэхдээ хүн өөрийн хийсэн зүйлээс алдаа хайхдаа маруухан байдгийг та бүхэн мэдэх хойно.

Одоо байгаа Нээлттэй эхийн тодорхойлолтын орчуулгыг өмнөх орчуулгатай нь хянаад үзээрэй. Энэ шинэ хянасан хувилбартаа MUUG-н орчуулгаас зарим нэг жишээ, санаа авлаа.

Монголд хүний хөгжил муу байна

Өнөөдөр сонинд ийм гарчигтай нэгэн мэдээ нийтлэгджээ. Энэхүү нийтлэл нь хүний хөгжлийн тайлангаас иш аван өгүүлсэн байгаа бөгөөд Монгол Улсын нийт хүн амын 98% нь бичиг үсэг тайлагдсан гэж мэдээлсэн байна. Энэ үнэхээр том үзүүлэлт биш гэж үү? Энэ тоог хэрхэн чанарт шилжүүлэх вэ?

Саяхан нэгэн мэдээ уншиж байхад Хятад улс судалгаа шинжилгээний ажилд зардаг мөнгөөрөө дэлхийд 2-р байранд орох боллоо гэж байсан. Энэ оноос эхлэн 160 тэрбум долларыг зөвхөн энэ салбарт зарна, хариу АНУ 300 гаруйг зарж тэргүүлж байх юм. Хэдийгээр тэд асар их хэмжээний мөнгө зарж байгаа ч нийт хүн амын бичиг үсэг тайлагдсан болон зарим нэг сургалтын арга барилаас болоод Энэтхэгийг ч гүйцэх энүүхэнд байгаа бололтой(нэг судалгаанаас үзсэн юм). Гэтэл бид чинь үнэн ч худлаа ч ийм өндөр үзүүлэлттэй, зөрсөн ч шалихгүй биз, байж яагаад цоороод гараад ирж болохгүй гэж? Зөв бодлого, зөв манлайгч л дутагдаад байх шиг.

2006-12-07

Филиппиний сониноос

Даваа гарагт Үнэнбат бид 2 Филиппиний нийслэл Манилад сургалтанд суухаар ирсэн билээ. Хэдийгээр ирээд удаагүй байгаа ч хэд хэдэн сонин гэж болохоор зүйлсийг анзаарснаа хуваалцах гэсэн юм.

Хамгийн их сонирхол татаж байсан зүйл нь хоолны асуудал байлаа учир нь хавар Куала-Лампурт очоод идэх хоол бараг олдохгүй хэцүүхэн байлаа. Үнэндээ би далайн хоолонд тун сүжиггүй. Миний байрлаж байгаа орчинд махтай хоол элбэг олдох боловч их бага порцтой юмаа. Ихэвчлэн тахиа, гахайн мах идэх боловч үхрийн мах бас олдоцтой. Тэдгээр махын янз бүрээр амталж бэлдэх боловч тийм ч халуун биш. Хоолтой холбоотой сонин зүйл нь шөлтэй ч шөлгүй ч заавал халбага сэрээ хослуулж иднэ. Би өөрөө тавгандаа хоол үлдээхгүй байхыг эрхэмлэдэг учир заримдаа сэрээгээр хоолоо шавхах нь хүндрэлтэй байдаг, энэ үед энэ арга жинхэнэ хэрэг болох юм байна лээ. Энд идэх юмны үнэ их боломжийн мэт боловч их бага порц ирнэ, нөгөөхийг нь идээд цадахгүй ч өл даарчихна. Жишээ нь 1$ орчимоор нэг аяга будаа, 100 хүрэхгүй грам мах авна, гэхдээ уух ус нь үнэгүй. Хэрэв ундаа эсвэл эрдэсжүүлсэн ус авна гэвэл үнэтэй. Өчигдөр орой жаахан өлсөж байсан тул жаахан жимс авахаар шийдэж 0.80$ орчимоор нэг кг гадил жимс авч идлээ. Монголд зарагддаг хужааг бодвол хамаагүй гоё амттай байсан.

Энд ирсэн зорилго нь LPI гээд линуксын сургалтанд сууж эцэст нь шалгалтыг нь өгөх. Ирсний дараагаар сургалт үнэгүй боловч шалгалт үнэтэй байж таарлаа. Авчирсан хэдэн ногооноо солиулахаар банк ортол манайд данстай юу гэж юм. Ажилтны тайлбарласнаар зөвхөн банкинд данстай хүн л банкаар мөнгө солиулж болох юм байна, гэвч тэрхүү ажилтан маань өөрийн нэр дээр солиулж бид хоёрт их тус хүргэлээ. Төлбөрөө төлчихлөө, дараа долоо хоногийн баасан гарагт шалгалт өгнө тэнцвэл LPI Level 1 батламж, үгүй бол хоосон нь ойлгомжтой.

За тэгээд хаа газар байдаг гуйлгачин, хулгайч, дээрэмжин энд байдаг бололтой. Мөн өчигдөр эндэхийн худалдааны төв ортол нэг лангууг нь туузаар хүрээлээд, хамаг хүмүүсийг нь гаргаад хаячихаж, хэрэг гарсан бололтой. Бас гадил жимсээ идээд алхаж ч амжаагүй байхад хэдэн бацаанууд дагаад эхлэх юм.

Энд энд гэж яриад л байх юм гэж бодож байж магад. Бид 2 Дилиман дахь Филиппины их сургуулийн кампус дотор зочид буудалд байрлаж, тэндэхийн нэг сургууль дотор сургалтанд сууж байгаа. Одоогийн байдлаар энэ хүрээнээс гарч амаагүй л байна. :). Уг нь хэд хэдэн юм бичиж байгаад орхичихсон, удахгүй нийтлэнээ.

"Хачин юм шүү" блогийн хариулт

Нянгийн эсрэг хамгаалалт бүхий цахим шуудангийн сервер суулгаж байхдаа анзаарсан хачирхалтай зүйлийн талаар Хачин юм шүү блог дээрээ бичиж байсан. Өнөөдөр Баска ахаас миний асуултын хариуг ирүүлжээ. Доор сийрүүлбэл:

Sain baina uu?

http://duluu.blogspot.com/2006/11/blog-post_29.html
EICAR buyu anit virusyn softyn ajillagaag shalgahad ashigladag string ni 68 byte hemjeetei baidag. Getel zarim text editoroos bolood 70 byte hemjeetei boloh tohioldol garch baisan.
Tuhailbal hooson moer toegsgold ni nemeh yed. Chi HEX editoroor EICAR stringyn toesgolyg ni shalgaj yzeh ni zyitei bolov uu. Ene yed harin anti virusyn softuud tanihaa baidag.
Hariultyg blog system deer account baihgyi tul end bichlee. Busad hymyyst ch gesen medyyshtei yum bolvo uu.

ME,
Baasandorj

Google PageRank-н тухай

Угаасаа Google-г мэдэхгүй хүн одоо үгүй болсон, харин тэр найз маань энэ их мэдээлэл дундаас хэрхэн бидний хайсан зүүг олж өгөөд байнаа? Мэдээж бидний энэ бүхнийг хийхийн тулд маш нарийн, өндөр технологи, тооцоолол хэрэг болох нь гарцаагүй. Харин саяхан American Mathematical Society-с энэхүү PageRank гэж технологийн цаана ажиллаж буй математик томъёоллыг дэлгэн тавьжээ. Сонирхолтой мэт санагдаж байна.

2006-12-06

community?

Сүүлийн жилүүдэд community гээч зүйл бидний амьдралд илүүтэйгээр нэвтрэх болжээ. Гэтэл миний мэдэхийн community гэдэг үгийг монгол руу яг таг буулгачихаагүй байх шиг. Dictionary.com-с авсан англи тайлбар нь "a social group of any size whose members reside in a specific locality, share government, and often have a common cultural and historical heritage." гэж байна. Үүнийг бүлэг гэж арай л боломжгүй, нийгэм гэхээр society гэдгээс ялгарахгүй бас нэг л авцалдахгүй байх шиг, гал гэж бөхчүүдийн галтай зүйрлэж болох юм шиг. Ер нь дээрээс хойш бодсон боловч тохирох үг нэг л орж ирэхгүй юм, монгол хэлний үгийн баялаг муу болоод тэр байх. Хэрэв танд санал болгох хувилбар байвал сэтгэгдэлд үлдээх эсвэл над руу захидал илгээнэ үү.

2006-12-01

Нээлттэй эхийн тодорхойлолт

Нээлттэй эхийн тодорхойлолт нь ямар лиценз бүхий програм хангамжийг нээлттэй эхийнх гэж тооцох вэ гэдгийг тодорхойлж өгсөн байдаг. Жаахан лицензийн талаар ойлголтыг дэлгэрүүлэн сийрүүлбэл альваа зүйл ялангуяа програм хангамж нь зохиогчтой байдаг бөгөөд зохиогчийн эрхийг зохиогч эзэмшиж байдаг. Харин лиценз нь зохиогчийн эрхийн эзэмшигчээс хэрэглэгч болон түгээгчид олгож буй эрх, үүргийг зааж өгсөн байдаг. Нэг ёсондоо та тухайн програмыг хэрхэн ашиглах болон ашиглаж болохгүй зааврууд гэж ойлгож болно. Харин нээлттэй эхийн тодорхойлолт нь "нээлттэй эхийн" лиценз ямар байх ёстойг зааж өгсөн байдаг.

Миний бие өчигдөр бас өнөөдөр багахан сууж байгаад Open Source Definition буюу Нээлттэй Эхийн Тодорхойлолтыг эхний хэлбэрээр орчуулж дууслаа. Та бүхнийг хянаад өөрсдийн саналыг өгөхийг хүсч байна. Алдаа бол байгаа гэдэгт би итгэлтэй байна, зарим нэг дутуу үлдээсэн ч зүйлс байнаа. Галаарид ахтай холбоо барих гэсэн боловч блогоос нь холбоо барих хаяг хайгаад олсонгүй. Хэрэв та энэ бичлэгийг уншиж байгаа бол надтай холбоо бариач. Та бүхнийг уншаад, хянаад өгөхийг хүсч байна.

Нээлттэй Эхийн Тодорхойлолт http://wiki.limnux.org/OpenSourceDefinition. Эхийг http://www.opensource.org/docs/definition.php хаягаас үзнэ үү.

12-р сарын 1

Өнөөдөр дэлхий нийтээрээ ДОХ гээч аймшигт тахалтай тэмцэх өдөр. Энэ өдрийн хүрээнд ДОХ-н эсрэг сурталчилгаа хийж, түүний аюулын талаар мэдээллийг аль болох олон хүнд хүргэх учиртай. Монголчууд бид ДОХ-н аюулаас хол байгаа гэвэл үгүй ээ овоо хэдэн тохиолдол илэрх, басхүү хүний алтан амь авч одоод байгаа билээ. Тиймээс монголчууд бид ДОХ гэх аймшигт өвчинтэй бүх нийтээрээ тэмцэх, түүний аюулын талаар мэдээллийг аль болох олон хүнд түгээх хэрэгтэй байна.

ДОХ-н талаар мэлээддийг Дотно сайтаас авах боломжтой.

Миний хувьд саяхан ДОХ-н шинжилгээ сайн дураараа өгч ямар нэг халдваргүй гарсан. Шинжилгээ өгөхөөс өмнө хүн л юм хойно багахан айдастай байдаг байсан бол одоо өөртөө бүрэн итгэлтэй байна. Та бүхнийг ч мөн адил шинжилгээ өгч өөртөө итгэлтэй амьдрахыг уриалж байна.