Үг хэллэг, нэр томъёо

Монголчууд бид эх хэлээ бараг мэддэггүй бололтой, хамгийн гол нь гадаад хэл рүү хэт хошуурсан мэт надад санагдана. Өнөөдөр та яг ямар хэлээр ярьдаг вэ? Үндэс нь монголоор гэвч англи, орос, герман гээд маш олон хэл холилдсон саармаг, яг ямар нь мэдэгдэхгүй тийм л хэлээр ярьдаг. Бид монгол хэлээ сурахаасаа урьтаж англи, хятад, япон, солонгос гэх мэт гадаадын хэлүүдийг сайтар судалж сурч байна. Би ч үүнийг тойроогүй.

Ноднин сонирхоод 25 мянгаар Цэвэлийн Монгол Хэлний Товч Тайлбар Толийг худалдан аваад, эхний хуудсыг эргүүлээд, цааш эргүүлэх тусам өнөөдөр бид гадаад үгээр авдаг боловч монгол нэршил нь байдаг зүйлс олон харагдаж байна лээ. Хэл судлаачид аль эвтэйхэн, ашиглахад хялбар байгааг нь хэрэглэх нь зөв гэж ярьдаг. Гэвч байгаа монгол үсгийг илрүүлэн ашиглахын оронд гадаад үгийг шууд ашиглах нь хэр оновчтой байдаг юм бол доо.

Мэдээллийн Технологийн үг хэллэг бол бүр л асуудалтай, учир нь өнөөдөр ихэнх хүмүүс гадаад нэршилээр нь ашиглаад сурчээ, хэвшжээ. Гэтэл бид Монголын Мэдээллийн Технологийн хэддэх үе вэ? Цаашид ирээдүйн хойч үе маань яах вэ гэдэг сонин. Миний бодлоор аль болох монгол үгээ ашиглан, гадаад үгийг бага оруулах хэрэгтэй мэт. TOEFL-д бэлдэх, англи хэлээ сайжруулах зорилгоор Oxford Advanced Learner's Dictionary аваад бидний ашигладаг мэдээллийн технологийн үгсийн тайлбар, мөн анхдагч үгийн утга шал ондоо, зүйрлэн авсан байсан. Гайхсан. Гэтэл яагаад бид зүйрлэн монгол үгсээ авч болохгүй гэж?

Жишээ нь: compile гэхэд замбараагүй зүйлийг нэгтгэн эмхлэх гэсэн үндсэн утгатай. Харин ТМ тайлбар нь мэдээж ойлгомжтой. Д.Алтангэрэлийн Англи-Монгол толь дээрч comple - эмхлэх гэж байгаа. Яагаад бид эмхлэх гэдэг үгийн нэг тайлбар нэмэж боложгүй гэж? Хүнд ойлгомжтой програмын хэлээс компьютерт ойлгогдох хэл рүү эмхлэн, хөрвүүлэх. Болж л байна. Ийм жишээнүүд маш олон байгаа, энэ бол ганц нь. Ингээд нэгтгэчихвэл дараа дараагийн шинээр гарах мэргэжилтнүүд бэлтгэгдэхэд илүү хялбар, дөхөм байх болов уу. Өвөө, эмээ бяцхан дүү нарт маань ч мөн адил дөхөм байна.

Энэ гадаад үгсийн асуудал хурцаар тавигдах болсон талаар Монголын Орчуулагчдын Эвлэл гэдэг байгууллага хуралдаж, хэрхэн цэгцлэх арга замыг эрэлхийлж байгаа бололтой. Хамтран ажиллаад нээлттэй эхийн програм хангамжуудаа илүү оновчтой орчуулах, зөвлөмж, зөвлөгөө авах нь чухал болов уу.

Ийм байдлаар орчуулаад, монгол хэлээ ашиглаад байх боломж байна. Гэтэл бид гадаад үгс зээлдсээр байгаад алийг мэдэхгүй хэлтэй болох хэрэг үү? Үүгээр би бүх үсгийг монголоор авъя гэсэнгүй, зүгээр боломжит үгс байсаар байтал... Бодох л асуудал.

ӨСӨХӨӨС СУРСАН ҮНДСЭН ХЭЛ
МАРТАЖ БОЛОШГҮЙ СОЁЛ
ҮХТЭЛ ОРШИХ ТӨРӨЛХ НУТАГ
САЛЖ БОЛОШГҮЙ ОРОН
Д.Нацагдорж